Kto czyta, ten błądzi

Kilka lat temu stu współczesnych pisarzy sporządziło listę stu powieści wszech czasów. Pierwsze miejsce zajęła książka, która od wielu lat dzierży palmę pierwszeństwa pod względem nakładu – tylko Biblia wydawana jest częściej. Zwyciężyła nieśmiertelna historia o człowieku, który w obronie sprawiedliwości wędrował po drogach i bezdrożach La Manchy.

Pierwsze wydanie powieści w 1605 roku Przemyślny szlachcic Don Kichot z La Manchy odniosło wielki sukces. Współcześni dostrzegli tylko parodię poważnych powieści rycerskich. W 1616 roku ukazała się część druga, cenniejsza od pierwszej – bardziej filozoficzna, poważna, głęboka. Dzieło geniusza, znajdującego się już u schyłku życia, to fundament kastylijskiej kultury, encyklopedia narodowego ducha i życia. Kilkaset lat później Dostojewski powie: człowiek, stając przed Bogiem i zdając sprawę z tego, co zrozumiał w ciągu ziemskiego życia, może położyć przed stwórcą tom Don Kichota – i to wystarczy.

W XX stuleciu Hiszpania, umęczona wiekami wojen, doświadczona utratą kolonii, z nową nadzieją sięgnęła po donkiszotowski ideał. Znamienite „pokolenie 1898 roku” – plejada literatów i uczonych, którzy zdobyli kilka nagród Nobla – podniosła Don Kichota do rangi symbolu narodowego. W 2005 roku, w czterechsetną rocznicę pierwszego wydania powieści, wyznaczono La Ruta de don Quijote – Drogę Don Kichota. Niestety turystów na tym szlaku jest niewielu.

Pełna wersja artykułu dostępna w aktualnym wydaniu „Forum”.