Dawny teatr w miejskiej bibliotece

Wystawę poświęcono Teatrowi Miejskiemu w Bydgoszczy w latach 1920-1939, kiedy z tej sceny po raz pierwszy usłyszeć można było polskie słowo. Monumentalny gmach, jeden z najnowocześniejszych w granicach ówczesnych Niemiec, powstał w ostatnich latach XIX wieku.

Zaprojektowany przez znanego wówczas architekta Christiana Heinricha Seelinga, był zbyt kosztowny jak na możliwości miasta. Z pomocą przyszły władze kraju, starające się by Bydgoszcz rozwijała się jako ośrodek niemczyzny na wschodzie Prus.

Cesarz Niemiec przyrzekł miastu coroczną subwencję na utrzymanie sceny, ale warunkiem było udostępnianie jej wyłącznie zespołom niemieckim. Taki stan rzeczy utrzymał się do początku 1920 roku, gdy po odzyskaniu niepodległości, po prawie 150 latach zaboru, Teatr Miejski przeszedł w ręce polskie.

Przez cały okres dwudziestolecia międzywojennego na scenie dominował repertuar polski. Pierwszy, krótki sezon, otwierały Dziady Adama Mickiewicza i Warszawianka Stanisława Wyspiańskiego wystawione już 22 stycznia 1920 roku na powitanie wojsk polskich wchodzących do Bydgoszczy. Skromny afisz zapowiadający to przedstawienie zachował się do dziś.

Teatr w przedwojennej Bydgoszczy miał rangę wyjątkową, z racji ciągłego ścierania się w mieście żywiołu polskiego z niemieckim. "Nasza wystawa ma ukazać teatr, którego już nie ma - teatr międzywojenny, bardzo ciekawy, który wtedy był bardzo ważną instytucją w Bydgoszczy" - podkreśliła Joanna Królicka-Nejman, kurator wystawy.

Budynek, duma miasta, został ostrzelany w czasie walk o miasto w 1945 roku i spłonął w niewyjaśnionych do końca okolicznościach.Mimo, że gmach nadawał się do odbudowy, władze podjęły pospiesznie decyzję o jego rozbiórce, a zachowany monumentalny fronton, wysadzono w powietrze. Znaczną część ekspozycji w bibliotece stanowią fotografie i obrazy budynku teatralnego i jego bogatych wnętrz.

Ważną częścią wystawy jest kolekcja fotografii dyrektorów i aktorów. Najdłużej, przez ponad 11 lat, kierował sceną Władysław Stoma (wł. Łuczak) przybyły do Bydgoszczy z Poznania.

Wśród aktorów grających w Bydgoszczy pojawiało się wiele nazwisk znanych wówczas w kraju i do dziś pamiętanych, m.in. Natalia Morozowiczowa, Wanda Siemaszkowa, czy Franciszek Brodniewicz, a także gościnnie Juliusz Osterwa, Mieczysława Ćwiklińska, Ludwik Solski i Jadwiga Smosarska.

Ostatni sezon przedwojennej sceny w Bydgoszczy zakończył się 31 lipca 1939 roku, a inauguracja zaplanowana na 2 września nie doszła do skutku. Podczas wojny budynek przeszedł w ręce niemieckiego zespołu teatralnego sprowadzonego z Rygi.

Wystawę można oglądać do 8 kwietnia.