Wikipedia nie chce poprawiać swoich błędów? Philip Roth na "wojnie" z Wikipedią

* Philip Roth , jeden z najwybitniejszych żyjących pisarzy, od lat wymieniany jako kandydat do Nagrody Nobla, poszedł na „wojnę” z Wikipedią.Przeczytał w najpopularniejszej internetowej encyklopedii hasło na temat jednej ze swoich wielkich powieści i znalazł w nim błędy, które postanowił sprostować. Okazało się jednak, że to nie takie proste, jak początkowo mogłoby się wydawać…
*Dlaczego Wikipedia zignorowała podesłane uwagi na temat błędów? Czy bohater hasła w encyklopedii jest wiarygodnym źródłem w swojej sprawie? A może sam zainteresowany nie powinien mieć możliwości takiego „sprostowania”, gdyż nie jest obiektywny? Co napisał Roth w otwartym liście do Wikipedii, który opublikował na łamach „New Yorkera”? Kto ma rację w tym sporze? I czy można w ogóle wygrać z Wikipedią?
Więcej o całej sprawie, jak również samym Philipie Rothcie i jego wspaniałych książkach, piszemy na kolejnych stronach.

Cała awantura dotyczy powieści "Ludzka skaza" („The Human Stain”), którą Philip Roth opublikował w maju 2000 roku (polskie wydanie: 2004). W wikipedycznym haśle poświęconym książce amerykański pisarz znalazł błędy i nieścisłości.
Chodzi o informację, według której powieściowa historia niesłusznie oskarżonego o rasizm profesora oparta została na życiu Anatole’a Broyarda. Roth napisał do Wikipedii, że to nieprawda, gdyż inspiracją była dla niego historia jego nieżyjącego już przyjaciela, profesora socjologii Melvina Tumina.
Jak zareagowali na uwagi pisarza administratorzy internetowej encyklopedii?

Roth napisał, że podana w haśle błędna informacja to „poważne zafałszowanie”, w związku z czym prosi o poprawienie wpisu. Z odpowiedzi pisarz dowiedział się, że nie jest wystarczająco wiarygodnym i obiektywnym źródłem, a tym samym jego uwagi to za mało, by wprowadzić stosowne poprawki.
„Rozumiemy pański punkt widzenia, że autor jest największym autorytetem w sprawie swoich dzieł, ale w Wikipedii wymagamy innych, dodatkowych źródeł (ang. secondary sources)” – napisał w odpowiedzi administrator angielskiej Wikipedii.

W związku z tym, autor „Kompleksu Portnoya” postanowił sprawę upublicznić i na łamach „New Yorkera” opublikował obszerny tekst pt. „An Open Letter to Wikipedia” („Otwarty list do Wikipedii”), w którym nie tylko opisał wymianę zdań z Wikipedią, ale też szczegółowo odniósł się do poszczególnych błędów i nieścisłości, które znalazł w haśle na temat „Ludzkiej skazy”.
W kolejnych akapitach listu Roth rozpisuje się detalicznie na temat wydarzeń i postaci, które zainspirowały go do napisania powieści.

To jednak jeszcze nie koniec „awantury o pojedyncze hasło”, gdyś spór Roth vs. Wikipedia szybko stał się pretekstem do ogólniejszej dyskusji na temat funkcjonowania Wikipedii, tworzenia i edytowania jej haseł oraz możliwości weryfikacji podawanych przez encyklopedię faktów przez osoby/instytucje z zewnątrz.
Czy bohater hasła może być jednym z jego (współ)autorów? Czy powinien mieć wpływ na publikowane w Wikipedii informacje na jego temat? Czy – biorąc pod uwagę przykład Rotha – nie jest tak, że sam zainteresowany zna dotyczące go fakty i ich źródła lepiej od redaktorów Wikipedii oraz krytyków literackich, na których opinię powoływali się w błędnym haśle?

Redaktorzy i współautorzy Wikipedii bronią się przed zarzutami Rotha m.in. w ten sposób, że wspomniane uwagi nie były pierwotnie wysłane przez samego pisarza, lecz były to anonimowe edycje dokonane przez kogoś, kto podawał się za wydawcę Philipa Rotha, co przecież nie musiało być prawdą.
Innymi słowy, dopiero po upublicznieniu istoty sprawy przez Rotha stała się ona wiarygodna, a dzięki „oficjalnej” publikacji tekstu w „New Yorkerze” Wikipedia zyskała pożądane drugie, „obiektywne” źródło oraz weryfikację rzeczonych informacji.
Oczywiście, nie każdy ma możliwość publikowana sprostowań wikipedycznych wpadek na łamach „New Yorkera”, więc od razu pojawia się tutaj pytanie, w jaki sposób inni bohaterowie haseł mogą bronić się przed różnego rodzaju błędami, nieścisłościami i nadinterpretacjami na swój temat?

Warto przypomnieć, że w 2007 roku Andrew Keen opublikował głośną książkę pt. „Kult amatora. Jak Internet niszczy kulturę”, która wywołała ogromną dyskusję. Keen uważa, że Wikipedia, jak również blogi, serwisy społecznościowe czy dziennikarstwo obywatelskie są zgubą współczesnej kultury.
Jego zdaniem serwisy tego typu niszczą to, na co wcześniej pracowano przez długi czas. Uważa, że dzisiaj w sieci profesor równy jest uczniowi szkoły średniej. Bez jakichkolwiek trudności mogą też zmieniać fakty i – świadomie bądź nie – wprowadzać innych użytkowników w błąd. Na przykład na Wikipedii. Na przykład w haśle poświęconym "Ludzkiej skazie" Philipa Rotha.

„Ludzka skaza” Philipa Rotha „Ludzka skaza” to ostatnia część tzw. trylogii amerykańskiej Philipa Rotha, na którą składa się również „Amerykańska sielanka" i „Wyszłam za komunistę".
Powieść obejmuje lata dziewięćdziesiąte XX wieku i ukazuje realia obyczajowe i polityczne Ameryki tamtych lat. Na kanwie powieści powstał głośny film „Piętno”, w którym występują Nicole Kidman i Anthony Hopkins.

W książce poznajemy historię Colemana Silka, emerytowanego profesora filologii klasycznej, który dwa lata temu z powodu – jego zdaniem niesłusznych – oskarżeń o rasizm musi zrezygnować z funkcji dziekana.
Coleman opowiada swojemu sąsiadowi, Nathanowi Zuckermanowi (literackie alter ego Rotha, postać często występująca w jego powieściach), że romansuje z młodą kobietą, analfabetką pracującą jako sprzątaczka na uniwersytecie…

Philip Roth to jeden z najwybitniejszych, najbardziej utalentowanych, a jednocześnie budzących wielkie kontrowersje pisarzy amerykańskich XX wieku. Od lat wymienia się go jako kandydata do literackiej Nagrody Nobla.
Zadebiutował tomem opowiadań „Goodbye, Columbus” w 1959 roku, który przyniósł mu rozgłos i jednocześnie wywołał skandal w kręgach ortodoksyjnych Żydów. Potem pisał prozę psychologiczno-obyczajową („Kiedy była dobra”, 1967).
Jednak dopiero słynna, a przez wielu okrzyknięta mianem wulgarnej i pornograficznej, powieść „Kompleks Portnoya” (1969) przyniosła mu międzynarodową sławę, stając się książką kultową ówczesnego młodego pokolenia. W książce tej, opowiadającej o koszmarze dojrzewania i życia w mieszczańskiej rodzinie żydowskiej, widać wyraźnie fascynację twórczością Kafki i psychoanalizą Freuda

Philip Roth jest autorem wielu świetnych powieści, by wymienić w tym miejscu zaledwie kilka tytułów z jego dorobku: „Przeciwżycie”, „Dziedzictwo”, „Konające zwierzę”, „Fakty”, „Wzburzenie” i „Everyman”.
Kolejne tłumaczenia książek Philipa Rotha ukazują się w Polsce nakładem wydawnictwa Czytelnik. Niestety, niektóre tytuły jego autorstwa są już u nas praktycznie niedostępne i od czasu do czasu można je wylicytować na aukcjach internetowych za horrendalne sumy (m.in. „Teatr Sabata”, „Amerykańska sielanka” oraz wspomniana „Ludzka skaza”).

5 września do naszych księgarń trafiło tłumaczenie najnowszej powieści Philipa Rotha. Tematem powieści jest epidemia polio w środku wojennego lata 1944 roku. W "morderczym upale tropikalnego Newark" szerzy się złowroga epidemia - przebywającym w mieście dzieciom grozi paraliż, kalectwo, a nawet śmierć.
Centralną postacią * Nemezis* jest dwudziestoparoletni opiekun szkolnego boiska, Bucky Cantor, oddany swoim obowiązkom, a jednocześnie niemogący pogodzić się z tym, że słaby wzrok wykluczył go z udziału w wojnie. Analizując wewnętrzne rozterki Bucky'ego, po tym jak polio zaczyna siać zniszczenie także na jego boisku, Roth przedstawia całą gamę emocji, jakie może wywołać taka zaraza: strach, wściekłość, cierpienie i ból.
Nad opowieścią ciąży mroczne pytanie, które Philip Roth zadaje w swoich ostatnich czterech książkach, "Everymanie", "Wzburzeniu", "Upokorzeniu" i właśnie w * Nemezis: Jakie wybory sprawiają, że życie przechyla się na stronę tragedii? Do jakiego stopnia jesteśmy bezsilni wobec niefortunnego splotu okoliczności?
_*Oprac. Grzegorz Wysocki_Oprac. Grzegorz Wysocki