Życie intymne Mikołaja Kopernika. Czy słynny astronom i duchowny sypiał ze swoją gosposią?

Kopernik znany jest współczesnym przede wszystkim jako wielki polski uczony, wybitny astronom, odkrywca układu heliocentrycznego, lekarz, ekonomista. Wszyscy wiedzą, że odkrył, iż Ziemia kręci się wokół Słońca. Te fakty nie budzą dzisiaj sensacji, ale tego samego nie sposób powiedzieć o życiu osobistym Kopernika.
Okazuje się bowiem, że będąc osobą duchowną, którą obowiązywał celibat, Kopernik przez kilka lat żył w związku nieformalnym (czy, mówiąc współczesnym językiem, partnerskim) ze swoją gospodynią. A to jeszcze nie koniec zaskakujących wiadomości na temat Kopernika i jego co najmniej 25 lat młodszej (!) kochanki.
Na kolejnych stronach galerii piszemy więcej o życiu intymnym słynnego astronoma oraz jego związku z Anną Schilling. Kim była? Jak się poznali? Jak wyglądał ich związek? Dlaczego dla Kopernika zostawiła męża i dzieci? Na te i wiele innych intrygujących pytań odpowiada w książce "Prywatne życie Kopernika" dr Jerzy Sikorski , historyk, znawca Kopernika i dziejów Warmii XV i XVI w.

Autor "Prywatnego życia Kopernika" uważa, że Anna Schilling pojawiła się we Fromborku, w domu Kopernika, około 1525 roku. Wówczas - jak podkreśla Sikorski - Kopernik pracował bardzo intensywnie, więc chyba nie od razu nawiązał się między nimi romans.
Oficjalnie Anna Schilling była gospodynią Kopernika. "Prowadziła jego dom, ponieważ kanonikowi statutowo należała się służba. Rola gospodyni była bardzo znacząca, ponieważ to właściwie ona zarządzała domem Kopernika, kierowała różnymi pracami w domu, wydając polecenia podwładnym, miała także swoją służbę" - mówi Sikorski.
A jak brzmi wersja nieoficjalna, choć według historyka prawdziwa i potwierdzona w dokumentach?

Z ustaleń autora "Prywatnego życia historyka" wynika, iż w 1529 roku Anna odeszła z domu Kopernika, by poślubić mieszczanina fromborskiego, niejakiego Schillinga, i przeniosła się do niego.
Według olsztyńskiego historyka zaledwie kilka tygodni po ślubie Schilling uciekła od męża i wprowadziła się z powrotem do domu Kopernika:
"Z tymi faktami nie można dyskutować, bo są one poświadczone dokumentami i korespondencją. To wywołało zgorszenie, bo mężatka, która porzuca męża i idzie mieszkać pod dach kanonika, to nie mogło być dobrze przyjęte" - podkreśla badacz.

Anna była dużo młodsza od Kopernika. Dzieliła ich różnica co najmniej 25 lat. Nie wiadomo, jakie było jej panieńskie nazwisko.
Jak pisze w książce Sikorski, Anna Schilling "błagała Kopernika, aby dopomógł jej w uzyskaniu rozwodu. Rozwodu nie otrzymała jednak, mieszkając nadal z Kopernikiem. Podkreślmy - nie u Kopernika, ale z Kopernikiem".

Według Sikorskiego, to właśnie wówczas musiało dojść do zwierzeń między nimi: "Uświadomiła sobie, że to nie mąż był adresatem jej uczuć, ale ten, u którego służyła jako gospodyni. Kopernik musiał odwzajemnić to uczucie" - uważa historyk.
Od tego momentu ich wzajemne relacje były inne, co z pewnością zauważyli postronni. Słali więc donosy do biskupa warmińskiego. Gdy biskupem był Maurycy Feber, Kopernika nie spotykały jakieś nadzwyczajne przykrości z tego powodu.
Otrzymał tylko jedno upomnienie od przełożonego, ale wkrótce miało się to zmienić...

"Sprawa się zaogniła, gdy biskupem został Jan Dantyszek, który korespondencyjnie zaczął zwracać uwagę kanonikowi i skłaniać go, by odesłał Annę do domu" - twierdzi Sikorski.
Anna Schilling, będąc związaną węzłem małżeńskim, wystąpiła o rozwód, a jako przyczynę podała, że małżeństwo z Schillingiem nie zostało skonsumowane.

"Zwyczajowo sprawami rozwodowymi i innymi sprawami dotyczącymi kanoników zajmował się kustosz kapituły. Był nim wówczas Tiedemann Giese, bliski przyjaciel Kopernika. Uznał, że małżeństwa nie może rozwiązać, gdyż powody są niewystarczające" - wyjaśnia autor książki. I dodaje:
"W grę wchodziły jakieś badania natury nie wiadomo zresztą jakiej, na które Anna Schilling się nie zgodziła".
Historia nieformalnego związku Kopernika i Schilling kryje w sobie wiele tajemnic i zagadek, których zapewne nie uda się nam już nigdy rozwikłać, choć dzięki "historycznym śledztwom" takich badaczy, jak Sikorski, wiemy dzisiaj i tak dużo więcej niż w minionych latach.

Na podstawie badań i ustaleń Sikorskiego wiemy na przykład, że Kopernik nie chciał odsyłać Anny. Wciąż z tym zwlekał, a każde upomnienie, by zerwał z nią znajomość, przyjmował, owszem, z pokorą, ale tych poleceń nie wykonywał:
"Po kolejnym upomnieniu, rzeczy Anny odesłano do Gdańska, jednak ona sama ciągle przebywała we Fromborku. Gdy doniesiono o tym znów bp Dantyszkowi, Kopernik tłumaczył, że zatrzymała się u niego przejazdem, w drodze na targ do Królewca".

W końcu jednak Anna Schilling wyjechała do Gdańska. Według Sikorskiego, gdy po śmierci Kopernika chciała wrócić do Fromborka, by zamieszkać w domu swego męża, kanonicy znów uprzejmie poinformowali o tym biskupa Dantyszka.
Ten zakazał jej powrotu do kapituły, gdyż obawiał się, że - jak napisał w liście do kanoników - może ona uwieść kolejnego duchownego warmińskiego.

O romansie Kopernika z dużo młodszą gosposią zaczęto mówić stosunkowo niedawno. Pretekstem do nowych badań był fragment skrzyni znaleziony w 1999 roku podczas remontu najstarszej zachowanej kamienicy przy ulicy Mariackiej 1 w Gdańsku.
Na skrzyni widniała data "Anno Domini 1539" i napis "Anna Schill...". Skrzynia prawdopodobnie należała do Schilling, a w kamienicy, w której ją odkryto, miała ona zamieszkać już po rozstaniu z astronomem.

"To, że wielki polski astronom Mikołaj Kopernik pozostawał przez kilka lat w podejrzanym obyczajowo związku z kobietą, nie jest tajemnicą. Domniemany romans pojawił się w niejednym dziele literackim" - pisał w 1999 roku Artur Górski, zastępca redaktora naczelnego "Focus Historia", autor innego dziennikarskiego śledztwa w sprawie Anny Schilling.
Górski również przyznawał, że romans astronoma z Anną skrywa wiele tajemnic. Sam związek został "udokumentowany" w korespondencji biskupa Jana Dantyszka z Kopernikiem, ale w calszym ciągu niewiele wiadomo o Annie Schilling.

Największy polski uczony. Zdolny matematyk i genialny astronom. Sprawca jednego z najdramatyczniejszych przewrotów w dziejach myśli ludzkiej. A dla sobie współczesnych? Skromny kanonik, służący swoją wiedzą lekarską potrzebującym i samotnik posądzany o romans z własną gospodynią. Kim był naprawdę? W jaki sposób jego praca nad nowym modelem świata splatała się z codziennymi obowiązkami?
Z dokumentów i świadectw sprzed pięciu stuleci wyłania się zdumiewająco bogaty wizerunek człowieka renesansu. Książka Jerzego Sikorskiego została napisana z dużą lekkością i humorem, a autorowi udało się przedstawić w niej Kopernika, jakiego wcześniej nie znaliśmy. Autor wzbogacił narrację, przytaczając wiele listów i innych dokumentów źródłowych, które pozwalają nam nie tylko poznać Kopernika, ale i jemu współczesnych oraz ich epokę.
Obecne, czwarte, wydanie ukazuje się po szesnastu latach, uzupełnione i uwzględniające wyniki wieloletnich badań, dzięki którym autor ustalił miejsce pochówku Kopernika w katedrze fromborskiej. Na kolejnej stronie wspominamy o innej głośnej książce, w której również przeczytamy o życiu prywatnym słynnego polskiego astronoma.

Zaskakująca i słabo znana historia życia geniusza, który rozpoczął rewolucję naukową i przewrócił do góry nogami dotychczasowy porządek świata. Jakie życie wiódł na co dzień autor teorii, która nie tylko wstrząsnęła podstawami nauki, ale także po dziś dzień zadziwia swym rewolucyjnym charakterem?
Kto skłonił Kopernika do opublikowania traktatu, który burzył odwieczne przekonanie, iż Ziemia i ludzie znajdują się w centrum wszechświata? Czy obawę przed rozgłosem powodowały kontakty z luteranami i możliwe oskarżenia o herezję? Czy może kanonik Kopernik wolał spokój życia z kochanką we fromborskim zaciszu, który mogła zburzyć niepożądana uwaga kościelnych przełożonych?
Jack Repcheck opisuje codzienne życie duchownego, matematyka, stratega, polityka w małym katedralnym mieście i spotkanie z Georgiem Joachimem Retykiem. Spotkanie, które zaowocowało publikacją rewolucyjnej rozprawy "O obrotach sfer niebieskich". "Sekret Kopernika" w arcyciekawy sposób pokazuje życie genialnego, ale niepozbawionego wad człowieka.

Sprawdź, gdzie kupisz tę książkę najtaniej!
Oprac. GW, WP.PL, na podst. PAP, mat. prasowe i inne.