Agatha Christie - królowa kryminału

Już w debiutanckiej powieści * Tajemnicza historia w Styles* wprowadziła postać belgijskiego detektywa Herculesa Poirot, która pojawiać się będzie odtąd w wielu jej utworach. Później dołączy do niego dobrotliwa starsza pani - Jane Marple, która równie skutecznie jak Poirot rozwikłuje najtrudniejsze zagadki kryminalne.

Christie wydała ponad 90 powieści i sztuk teatralnych.

Wiele jej powieści ma zaskakujące i niespotykane dotąd zakończenia. Jedną z takich książek jest * Zabójstwo Rogera Ackroyda .*

Roger Ackroyd, bogaty biznesmen, zostaje pewnej nocy zasztyletowany w swym gabinecie. Kilka dni wcześniej umiera śmiercią samobójczą dama, którą Ackroyd zamierzał poślubić. Policja jest zupełnie bezradna wobec skomplikowanej zagadki. Na szczęście, niedawno osiadły w miasteczku Herkules Poirot, wpada na jeden ze swych "małych pomysłów" . Rozwiązanie przyprawia o prawdziwy wstrząs nie tylko mieszkańców sennego King's Abbot, ale też rzesze czytelników na całym świecie oraz znawców literatury kryminalnej.

Urodzona w konserwatywnej rodzinie w Anglii, wychowywała i kształciła się w domu. Jako 24-latka poślubiła pilota, a podczas jego pobytu na froncie w okresie I wojny światowej pracowała społecznie jako pielęgniarka. Później, z drugim mężem - archeologiem, uczestniczyła w pracach wykopaliskowych na Bliskim Wschodzie.

Powieści Christie charakteryzują się nie tylko wymyślnością intrygi, ale także sceptycznym, dobrotliwym humorem, bogatym językiem, nawiązującym w pastiszowy sposób do angielskiej tradycji literackiej, a także błyskotliwymi dialogami. Jedną z najbardziej cenionych powieści jest * Zagadka Błękitnego Ekspresu ,* w której Katarzyna Grey, dama do towarzystwa, niespodziewanie dziedziczy fortunę po zmarłej pracodawczyni. Całe życie marzyła, by przeżyć coś niezwykłego, pasjonującego. Postanawia użyć życia i pojechać na Riwierę. Kupuje bilet na sławny "pociag milionerów", Błękitny Ekspres, nie podejrzewając, że jej marzenia spełnią się szybciej, niż sądzi.
W pociągu zostaje zamordowana córka amerykańskiego milionera, z którą Katarzyna odbyła wcześniej bardzo dziwną rozmowę. Znikają słynne rubiny milionerki, warte pół miliona funtów.
Niespodziewanie Katarzyna znajdzie się w samym centrum wydarzeń: najlepszy detektyw wszech czasów Herkules Poirot proponuje jej wspólne rozwiązanie tajemnicy. Jednocześnie w życiu Katarzyny pojawia się dwóch innych mężczyzn. Jeden z nich jest mordercą...

Kolejną znakomitą powieścią Królowej Kryminałów jest * Morderstwo na plebanii*.

Kiedy proboszcz St. Mary Meade znalazł w swym gabinecie zwłoki pułkownika Protheroe, w miasteczku zawrzało od plotek. Kiedy zaś aż dwie osoby przyznały się jednocześnie do zastrzelenia pułkownika, prowadząca śledztwo policja zupełnie już nie wiedziała, co myśleć. Nawet panna Marple, miejscowy detektyw w spódnicy, miała aż siedmioro podejrzanych. Przedstawiła jednak w końcu właściwe rozwiązanie zagadki, wprawiając w zdumienie pastora i naczelnika policji oraz ratując życie pewnemu nieszczęśliwemu młodzieńcowi, którego tajemnicę również rozgryzła. Przed panną Marple bowiem, jak uznali pastorostwo, nic się nie ukryje. Ale w gruncie rzeczy jest przemiła...

Christie napisała również znaną w wielu krajach sztukę kryminalną * Pułapka na myszy*.

Młode małżeństwo, Molly i Giles Davisowie, właśnie otworzyło pensjonat i oczekuje pierwszych gości. Potężna śnieżyca, zasypująca drogi, nie jest dobrą wróżbą na początek sezonu, Molly i Giles są jednak dobrej myśli. Nie wiedzą, że wśród pierwszych gości znajduje się morderca, który zabił już jedną "myszkę" i czyha na następne...

* Pułapka na myszy*jest najdłużej wystawianą sztuką w historii teatru.

Pośmiertnie wydana * Autobiografia* przysporzyła badaczom życia pisarki więcej trudnych zagadek, niż ona sama zawarła w intrygach swoich utworów. Większość polskich przekładów Agathy Christie zawdzięczamy T. J. Dehnelowi .

Wiele jej powieści zostało zekranizowanych, nawet kilkakrotnie. Wśród najbardziej znanych kryminałów przeniesionych na ekran, znajdują się takie tytuły jak: * Morderstwo w Orient Expressie, * Śmierć na Nilu czy * 4.50 z Paddington*.

W środku nocy Orient Express wpada w zaspy śnieżne. Na kilka dni odcięci od świata podróżni z przerażeniem stwierdzają, że opóźnienie pociągu nie jest najgorszym złem, jakie ich spotkało. W zamkniętym od wewnątrz przedziale znajdują zasztyletowanego mężczyznę. Dlaczego wszyscy pasażerowie kłamią podczas przesłuchania? Prawda jest tak dziwna, że nawet Poiroitowi trudno w nią uwierzyć.

Na statku wycieczkowym „Karnak”, płynącym w rejs po Nilu, zebrało się eleganckie towarzystwo - między innymi młoda milionerka z nowo poślubionym mężem, małomówny pułkownik Race, a także, jakżeby inaczej, Herkules Poirot. Jednak nie każdy z podróżnych marzy wyłącznie o zobaczeniu starożytnych świątyń, nie każdy też jest tym, za kogo się podaje. Nic dziwnego zatem, że kiedy dochodzi do morderstwa, zaczynają wychodzić na jaw różne mroczne tajemnice.

Jane Marple, dama o bystrym umyśle i z pasją detektywa amatora, angażuje się w wyjaśnienie sprawy, która bez jej udziału najprawdopodobniej nigdy nie wyszłaby na jaw. Nikt bowiem nie wierzy pewnej starszej pani (fantazjuje!), opowiadającej o morderstwie (mężczyzna udusił kobietę!) popełnionym w pociągu. Mimo zastrzeżeń do wiarygodności relacji - pani McGillicuddy widziała zdarzenie, podróżując innym pociągiem - śledztwo dla porządku zaczyna się. i szybko kończy: nie znaleziono ciała ofiary ani żadnych śladów zbrodni. Zostaje ono jednak wkrótce wznowione, a obiektem szczególnego zainteresowania staje się ekscentryczna rodzina Crackenthorpów. Panna Marple naprowadza stróżów prawa na tropy warte jej zdaniem sprawdzenia. Sprawa jest zawiła, śledczy raz po raz trafiają w ślepy zaułek. Wygląda na to, że mają do czynienia z wyjątkowo przebiegłym mordercą...

Podczas I wojny światowej pracowała jako technik farmaceutyczny i pielęgniarka, stąd doskonała znajomość trucizn, którą wykorzystała w swoich kryminałach.

Pisarka stworzyła nowy rodzaj kryminału, którego akcja toczy się w zamkniętym pomieszczeniu, często bardzo eleganckim, a sprawcą jest jedna z osób w nim przebywających – nierzadko z wyższych sfer.

Najlepsze pomysły na książki przychodziły jej podczas zmywania naczyć. Mawiała, że jest to tak głupie zajęcie, że od razu ma ochotę kogoś zabić.

Pisząc, lubiła jeść zielone, niedojrzałe jabłka. Podczas tworzenia jednego rozdziału potrafiła zjeść kilogram tych owoców.

Herkules Poirot postanawia zakończyć karierę detektywa. Wprawdzie przyjaciele nie dowierzają, że decyzja jest poważna, jednak on sam zdaje się do niej ostatecznie przekonany. Postanawia tylko, że zanim odejdzie, pożegna się z zawodem w sposób spektakularny. Oto podejmie dzieło godne wielkiego detektywa i rozwiąże dwanaście nierozwiązywalnych w powszechnym przekonaniu zagadek; dwanaście równie słynnych, co zawiłych spraw, które niczym dwanaście prac mitycznego Herkulesa wymagają geniuszu i niemal boskich zdolności, by je wyjaśnić.

W 1954 roku Agatha Christie otrzymała główną nagrodę dla najlepszego pisarza literatury detektywistycznej w Stanach Zjednoczonych.

W 1958 roku została przewodniczącą elitarnego Klubu Detektywów, który zrzesza autorów kryminałów. Na pewien czas wyrzucono ją z Klubu, gdyz złamała jedną z głównych zasad organizacji, czyniąc narratora mordercą.

Od roku 1989 przyznawana jest nagroda imienia Agathy Christie. Do tej pory laureatami są między innymi Mildred Wirt Benson, Rosemary Stevens czy Laura Lippman .

Królowa Kryminałów zmarła 12 stycznia 1976 roku.