Akademia Języka Polskiego

Wydawnictwo Naukowe PWN jest współorganizatorem ogólnopolskiej akcji pt. „Akademia Języka Polskiego PWN”. Jej pierwsza część, zaplanowana od października 2008 do stycznia 2009, składa się z sześciu wykładów akademickich, które odbędą się w różnych polskich uczelniach, a przeznaczone są dla ogółu zainteresowanych słuchaczy.

Podsumowaniem tej części będzie dyskusja panelowa z udziałem znanych gości, którzy na język spojrzą z różnych perspektyw. Panel ten będzie także ogniwem łączącym pierwszą część „Akademii” z jej drugą częścią, bardziej popularną, rodzinną.

Harmonogram wykładów:
22.10.2008, godz. 11:00
Biblioteka Główna Uniwersytetu Opolskiego
ul. Strzelców Bytomskich 2, 45-084 Opole
prof. Wojciech Chlebda „Codziennie słownik Polakowi służy”
Wykład koncentruje się wokół pytania, jaką rolę w życiu przeciętnego Polaka grają, a jaką mogą grać słowniki. Po krótkim przeglądzie typów słowników (znanych i nieznanych, a także nieobecnych jeszcze w obiegu) prof. Chlebda, postrzegając słownik przede wszystkim jako tekst szczególnego rodzaju, stawia pytanie, w jakim stopniu jest to (lub może być) tekst o Polsce, Polakach, polskości, a więc czy jego lektura może przynosić odpowiedzi na pytania o polską tożsamość narodową. W tym samym kontekście stawiane są też pytania o funkcje dwujęzycznych słowników przekładowych.

24.10.2008, godz. 15:00
Instytut Filologii Polskiej Uniwersytetu Jagiellońskiego
ul. Gołębia 16, 31-007 Kraków
prof. Maciej Grochowski, „Jak oceniamy sensowność zdań”
Związki między składnikami zdania są oparte na konwencjach językowych, zarówno gramatycznych, jak i znaczeniowych. Zakładamy, że zdanie sensowne służy przekazaniu jakiejś informacji. Jeżeli natomiast jest informacyjnie puste, to trudno oceniać je jako sensowne. Narusza bowiem wówczas obowiązujące w języku konwencje znaczeniowe. Zależność odwrotna nie jest zależnością konieczną: niezgodność z konwencjami nie musi powodować nieinformatywności.
Celem wykładu jest odpowiedź na pytanie, jakie są konsekwencje naruszania konwencji znaczeniowych. Omawiane więc będą wypadki zarówno nakładania się, jak i wykluczania się treści współwystępujących w zdaniu wyrażeń. Połączenia niezgodne z konwencjami znaczeniowymi nie muszą być oceniane jako błędne. Analiza konkretnych przykładów pozwoli na wyjaśnienie, dlaczego tak jest.

19.11.2008, godz. 11:30
Instytut Języka Polskiego Uniwersytetu Śląskiego
pl. Sejmu Śląskiego 1, 40-032 Katowice
prof. Małgorzata Kita, „...to miłosne świergotanie. Tekstotwórcza i marketingowa moc miłości”
Miłość to jedno z najniezwyklejszych i najtrudniejszych do zbadania fenomenów. Potrzeba jej doświadczania, dawania i okazywania, a także mówienia o niej, jest czymś najgłębiej jednostkowym, a jednocześnie uniwersalnym. W dodatku samo pojęcie miłości jest trudne do zdefiniowania: to uczucie o wielu obliczach manifestuje się rozmaicie.
Część pierwsza wykładu rysuje problem pola stylowo-gatunkowego dyskursu miłosnego i propozycje jego segmentacji, uwzględniające różne sfery komunikacji, w których mówi się o miłości: indywidualno-potoczną i literacką, teksty popkultury i urzędowe (formy związane m.in. z ceremonią zaślubin).
Część druga pokazuje, że współczesna polska prasa, zwłaszcza kolorowe magazyny popularne i skierowane do kobiet (w dowolnym wieku), przywołuje miłość jako element strategii marketingowej, nakierowanej na pozyskanie czytelnika. Publiczne mówienie o własnych uczuciach, wprowadzanie problematyki prywatnej, a nawet intymnej do dyskursu publicznego to novum w kulturze polskiej, przejaw współczesnej kultury indywidualizmu.

5.12.2008, godz. 13:30
Instytut Filologii Polskiej Uniwersytetu Wrocławskiego
pl. Nankiera 15, 50-140 Wrocław
prof. Anna Dąbrowska, „Cudzoziemcy uczą się polskiego już od 500 lat”
Wykład dotyczy nauczania języka polskiego jako obcego od XVI wieku. Najczęściej uczyli się wówczas (w szkołach publicznych) Niemcy mieszkający w Gdańsku, Toruniu i Wrocławiu oraz innych miastach pogranicza polsko-niemieckojęzycznego. W świetle dawnych podręczników, materiałów ikonograficznych oraz istniejących opracowań można pokazać życie codzienne mieszczan w wymienionych miastach, używane przez nich zwroty grzecznościowe, sposób targowania się i handlowania, codzienne pożywienie, zachowania uczniów w szkole itp. Przedmiotem wykładu są też wybrane zjawiska językowe (gramatyczne i leksykalne). Cytaty z rozmówek podręcznikowych pokazują, że polszczyzna, jakiej wówczas uczono, jest w wielu wypadkach zrozumiała dla współczesnych Polaków. Niezwykła barwność i wielość tematów rozmówek znacznie odbiegają od współczesnych nam podręczników, zwykle zawierających opracowania przewidywalnych tematów. Zawartość zbiorów rozmówek pozwala określić główne motywy uczenia się języka polskiego przez cudzoziemców w tamtych
czasach.

12.01.2009, godz. 16:00
Instytut Filologii Polskiej Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza
ul. Fredry 10, 61-701 Poznań
prof. Bogdan Walczak, „O modach językowych dawniej i dziś”

16.01.2009 , godz. 11:30
Wydział Polonistyki Uniwersytetu Jagiellońskiego
ul. Gołębia 16, 31-007 Kraków
prof. Elżbieta Mańczak-Wohlfeld, „Anglicyzmy w polszczyźnie”

Wykład dotyczy historii kontaktów języka angielskiego z polszczyzną ze szczególnym zwróceniem uwagi na czasy współczesne. Pomimo tego, że wpływy angielszczyzny mają stosunkowo szeroki zakres, gdyż nie ograniczają się tylko do innowacji leksykalnych, celem wystąpienia jest udowodnienie, iż kontakt języka angielskiego z polszczyzną nie stanowi zagrożenia dla języka polskiego, jak sądzą niektórzy lingwiści.