Krótka historia łamania głowy

Jest siedem domów, w każdym mieszka siedem kotów. Każdy kot zjada siedem myszy, z których każda zjada siedem kłosów zboża. W każdym kłosie jest siedem ziaren. Ile obiektów jest w sumie?

To najstarsza zagadka świata. Egiptolog Alexander Henry Rhind znalazł ją w 1858 roku na egipskim zwoju papirusu. Dokument pochodzi mniej więcej z 1650 roku p.n.e. Tego zadania, nie uznalibyśmy dziś za łamigłówkę. Łamigłówka musi mieć co najmniej podwójne dno – szyfr albo znaczenie przenośne. Tym odznaczają się klasyczne zagadki literackie, które znamy od czasów greckich. Roi się w nich od metafor i tylko nieliczne są dziś zrozumiałe dla niedoświadczonego czytelnika.

Na przykład słynna zagadka sfinksa: „Co to za zwierzę, które rano chodzi na czterech nogach, w południe na dwóch, a wieczorem na trzech?”. Pierwszym, który potrafił ją rozwiązać, był Edyp. Kto dziś ma z nią problem, powinien trzymać się rady laureata literackiej Nagrody Nobla André Gide'a : Wszystko jedno, o co zapytałby mnie sfinks, zawsze odpowiadałbym: „Człowiek”, to przecież wokół człowieka obracają się wszystkie zagadki!

Christoph Drösser

Pełna wersja artykułu dostępna w aktualnym wydaniu „Forum”.