Nowości wydawnicze o Powstaniu Warszawskim

65. rocznica wybuchu Powstania Warszawskiego stała się okazją do opublikowania kilku książkowych nowości na temat wydarzeń sierpnia 1944 roku. Są wśród nich Powstanie Warszawskie Władysława Bartoszewskiego , II tom Słownika biograficznego Szarych Szeregów, a także dwie publikacje oparte na materiałach zebranych przez Muzeum Powstania Warszawskiego.

Nowością jest książka pt. Powstanie Warszawskie Władysława Bartoszewskiego (Świat Książki), w której zgromadzono teksty pisane przez historyka w latach 1944-2008. Są tu zarówno publikacje Bartoszewskiego z prasy powstańczej, jak i jego osobiste wspomnienia. Osobne dział utworzono z tekstów, w których Bartoszewski rezygnuje z osobistej perspektywy i pisze o powstaniu jako historyk. Do książki dołączona jest płyta CD z multimedialną prezentacją niemieckich zdjęć lotniczych z czasów, nagrania z powstańczej radiostacji Błyskawica i symulacja przelotu samolotem nad zburzoną stolicą.

Z okazji 65 rocznicy Powstania Warszawskiego do księgarń trafią wznowienia innych książek Władysława Bartoszewskiego o Powstaniu Warszawskim. Dni walczącej stolicy to kronika powstania, którą Władysław Bartoszewski przygotował dla radia i prezentował w radiowej Trójce latem 1981 roku. Książka, na którą składają się m.in. fragmenty pamiętników, odezw i rozporządzeń, została bogato zilustrowana unikatowymi zdjęciami, zawiera też mapy i plany stolicy z tamtych czasów. Wznowiono także Warszawski pierścień śmierci 1939-1944 , pracę z 1967 roku, w której Bartoszewski dokumentuje straty, jakie wskutek terroru hitlerowskiego poniosła ludność okupowanej Warszawy. Zamieszczony na końcu indeks ofiar terroru i członków podziemia liczy ponad sto gęsto zadrukowanych stron. Bartoszewski chciał spłacić moralny dług i utrwalić pamięć o tych, którzy
oddali życie.

* Władysław Bartoszewski od 65 lat głosi, że Powstanie Warszawskie było wielkim zwycięstwem moralnym Polaków*, wydarzeniem, które na następne pół wieku stało się ośrodkiem budowania polskiej tożsamości narodowej. Inaczej wydarzenia sierpnia 1944 roku ocenia inny uczestnik Powstania Warszawskiego - prof. Jan Ciechanowski , autor książki pt. Powstanie Warszawskie (Bellona), której kolejne wznowienie trafiło właśnie do księgarń.

„Doprowadzenie do wybuchu Powstania Warszawskiego było jednym z największych błędów popełnionych przez dowództwo AK. Ten zryw nie miał najmniejszych szans powodzenia” - uważa Ciechanowski .
Historyk jest zdeklarowanym krytykiem decyzji o wybuchu powstania. Uważa, że dowództwo AK popełniło poważne błędy, których konsekwencje okazały się katastrofalne - 200 tys. ludzi zginęło, 500 tys. wygnano i skazano na poniewierkę, miasto zrównano z ziemią. Ciechanowski zgadza się z oceną Władysława Andersa, który wybuch powstania określił jako nieszczęście i zbrodnię.

W pierwszych dniach sierpnia do księgarń trafi ostatni tom Wielkiej ilustrowanej encyklopedii Powstania Warszawskiego. Suplement (Bellona).

Po wydaniu 5 i 6 tomu encyklopedii, które zawierały alfabetyczny spis powstańców z danymi biograficznymi do redakcji szerokim strumieniem napływać zaczęły uzupełnienia i sprostowania. Dzięki temu udało się ustalić ponad 2000 nowych nazwisk oraz uzupełnić bądź sprostować dane 5000 osób. Te właśnie informacje znalazły się w Suplemencie. Do książki dołączona jest płyta, która zawiera wznowienie obu tomów biograficznych Wielkiej Ilustrowanej Encyklopedii Powstania Warszawskiego oraz zapis publikowanego właśnie suplementu.

Żeby chociaż świat wiedział. Obrona Warszawy 1939. Powstanie sierpniowe 1944 Zygmunta Zaremby (Bellona) trafi do księgarń w połowie sierpnia. W jednym tomie zgromadzono świadectwa człowieka, który walczył zarówno podczas cywilnej obrony Warszawy w 1939 roku, jaki i w Powstaniu Warszawskim. Zygmunt Zaremba (1895-1967) we wrześniu 1939 roku prowadził diariusz, zaś podczas Powstania Warszawskiego na łamach „Robotnika” ogłaszał codziennie komentarze-felietony, tworzące kronikę Powstania.

Nowością jest książka Stefana Korbońskiego pt. Polskie Państwo Podziemne (Świat Książki). Autor pokazuje polski ruch oporu jako zjawisko wyjątkowe na tle antyhitlerowskiego ruchu oporu w Europie. W czasie II wojny światowej Polska trwała jako Państwo Podziemne, uznane przez koalicjantów (z wyjątkiem ZSRR), kierowane - z wolnych krajów sojuszniczych - przez legalne władze naczelne.

Album W obiektywie wroga. Niemieccy fotoreporterzy w okupowanej Warszawie 1939-1945 (Rytm) pod redakcją Danuty Jackiewicz i Eugeniusza Króla zawiera 358 w większości nigdzie dotąd niepublikowanych zdjęć wykonanych przez żołnierzy Kompanii Propagandowych Wehrmachtu. Prezentowane zdjęcia pochodzą z Archiwum Fotograficznego Pruskiego Dziedzictwa Kulturowego w Berlinie i Archiwum Federalnego w Koblencji. Ich uzupełnienie stanowią różnorodne materiały źródłowe, w tym: fragmenty wspomnień i dzienników, artykuły prasy oficjalnej i konspiracyjnej, a także plakaty i obwieszczenia.

Wydawnictwo Rytm przygotowało natomiast wydanie II tomu Słownika Biograficznego Szarych Szeregów pod redakcją Zygmunta Głuszka. Zawiera on sylwetki 68 harcerzy - bohaterów podziemnej służby. W drugim tomie słownika znalazły się biogramy takich sławnych harcerzy jak: Ryszard Białous „Jerzy”, Stanisław Broniewski „Orsza”, Jan Bytnar „Rudy”, Kazimierz Grenda „Granica”, Maciej Dawidowski „Alek”, Leon Marszałek „Adam”, ks. Jan Mauersberger.

Muzeum Powstania Warszawskiego niedawno opublikowało dwie książki oparte na zbieranych przez tą placówkę informacjach. Album (Roz)poznaj Warszawę zwiera pomad 200 nieznanych dotąd fotografii okupowanej stolicy, których autorami byli żołnierze polskiego podziemia z Biura Informacji i Propagandy Komendy Głównej AK lub fotografowie działający na własną rękę. Książka Powstanie w ich pamięci to zbiór wspomnień uczestników Powstania zawierający historie zebrane przez Archiwum Historii Mówionej Muzeum Powstania Warszawskiego. Wspomnienia zawarte w książce to zaledwie fragment zgromadzonego materiału - 220 urywki z prawie 2 tys. nagrań, które w sumie trwają ponad 4 tys. godzin. Można się więc w przyszłości spodziewać następnych publikacji.