Okupowana stolica w obiektywie niemieckim

Zdjęcia zostały wykonane w Warszawie w latach 1939-1945 przez Kompanie Propagandowe (Propaganda-Kompanien-PK) Wehrmachtu i Waffen-SS. Pochodzą ze zbiorów Archiwum Fotograficznego Pruskiego Dziedzictwa Kulturowego w Berlinie oraz Archiwum Federalnego w Koblencji.

Wystawa W obiektywie wroga. Niemieccy fotoreporterzy w okupowanej Warszawie (1939-1945 podzielona na sześć części, ukazuje historię miasta w latach wojny i okupacji. Poszczególne części dotyczą kampanii wrześniowej i zniszczeń Warszawy, represji wobec ludności polskiej i żydowskiej, życia codziennego w okupowanym mieście - zarówno po stronie aryjskiej, jak i w getcie oraz Powstania Warszawskiego i zagłady stolicy od października 1944 do stycznia 1945 roku.

Na zdjęciach można m.in. zobaczyć wyjście oddziałów polskich po kapitulacji we wrześniu 1939 roku, łapanki uliczne i egzekucje oraz mieszkańców warszawskiego getta, ale także obrazki z życia kulturalnego stolicy, fotografie ze spektaklów teatralnych i koncertów. Dwie ostatnie części wystawy przedstawiają żołnierzy i ludność cywilną podczas Powstania Warszawskiego oraz zdjęcia stolicy zrujnowanej przez wycofujących się w styczniu 1945 roku Niemców.

Fotografiom, opatrzonym podpisami w języku polskim i niemieckim, towarzyszy komentarz historyczny (również dwujęzyczny) uzupełniony fragmentami dokumentów, dzienników (m.in. Władysława Szpilmana i Józefa Goebbelsa), wspomnieniami mieszkańców Warszawy, a także artykułami z gazet z okresu okupacji oraz reprodukcjami plakatów i afiszów.

Współautor wystawy Eugeniusz Cezary Król na jej pomysł wpadł, poszukując fotografii do swojej książki _ Polska i Polacy w propagandzie III Rzeszy. _Będąc wówczas dyrektorem stacji naukowej Polskiej Akademii Nauk w Berlinie, miałem możność przeszukania tamtejszych archiwów. Kiedy zobaczyłem jak bogate zbiory fotograficzne dotyczące okupowanej stolicy się tam znajdują, zainspirowało mnie to do stworzenia wystawy. Większość tych zdjęć nie była dotychczas publikowana, dlatego tym bardziej cieszę się, że mogę je pokazać polskim odbiorcom - opowiadał podczas czwartkowego otwarcia wystawy Król.

Jak podkreślił, niemieccy fotografowie w sumie w okupowanej Polsce wykonali ok. 3 mln zdjęć, z czego zachowało się 1,5 mln, głównie w archiwach niemieckich, ale także we Francji, USA i Słowenii. Chociaż celem zdjęć miało być sławienie potęgi armii niemieckiej oraz ukazanie niepełnowartościowości rasowej i narodowej Polaków i Żydów, a część zdjęć ma wyraźnie charakter inscenizowany, to na niektórych fotografiach widać pewną formę empatii autorów dla tragedii miasta i jego mieszkańców - mówił Król.

Obecny na otwarciu ekspozycji dyrektor Archiwum Fotograficznego Pruskiego Dziedzictwa Kulturowego w Berlinie Hanns-Peter Frentz zaznaczył, że znajdujące się na wystawie fotografie są częścią trudnego wspólnego dziedzictwa Polaków i Niemców, które zwłaszcza w jego rodzinnym kraju nie może być zapomniane. Dlatego w przyszłym roku planujemy pokazanie ekspozycji widzom niemieckim, co ma stanowić część naszego wkładu w obchody 70. rocznicy napaści Niemiec na Polskę - zadeklarował Frentz.

Ekspozycja została objęta patronatem przez prezydent Warszawy Hannę Gronkiewicz-Waltz i burmistrza Berlina Klausa Wowereita.

Warszawiacy mogą zwiedzać wystawę do 2 listopada.