Papusza ma pomnik
Cygańska poetka Bronisława Wajs – znana jako Papusza – doczekała się w Gorzowie swojego pomnika. Przez wiele lat była związana z tym miastem, tu napisała kilka z najbardziej znanych swoich wierszy. W czwartek odsłonięto jej pomnik w pobliżu okazałego gmachu nowej biblioteki w gorzowskim Parku Róż.
Miejsce umieszczenia odlanego z brązu pomnika Papuszy nie jest przypadkowe. Przed laty poetka często przechadzała się po parku i spędzała w nim wiele czasu. Teraz siedzi tam na pniu drzewa trzymając książkę, z której wypadają kartki.
Uroczystego odsłonięcia pomnika dokonała Alfreda Markowska – seniorka romskiej społeczności w Gorzowie. Nazywana babcią Noncią Cyganka podczas wojny uratowała od zagłady kilkadziesięcioro romskich, żydowskich i polskich dzieci. Za swe bohaterstwo otrzymała Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski.
Pani Alfreda znała Papuszę, razem z nią podróżowała w cygańskim taborze. Jak powiedziała dziennikarzom bardzo się cieszy, że w parku stanął pomnik.
– Bardzo dobrze, bo każdy kto tu przyjdzie będzie wiedział, że coś znaczyła – dodała.
Według niej, Papusza była dobrym, uczciwym i sprawiedliwym człowiekiem, jednak samotnym, bez rodziny.
Fundatorem pomnika Papuszy jest firma Skanska, która jest głównym wykonawcom budowy nowej biblioteki wojewódzkiej w Gorzowie, która właśnie dobiega końca. Po uroczystości przed biblioteką jej uczestnicy mogli zobaczyć nowy gmach biblioteki od środka, której otwarcie planowane jest na 14 grudnia.
W przestronnym holu nowej biblioteki odbyła się część artystyczna uroczystości ku pamięci cygańskiej poetki. Były recytacje jej wierszy oraz występy dzieci z zespołu Romane Cirhyń (Cygańska Gwiazda) i grupy cygańskiej z Berlina. Na parterze biblioteki otarto również okolicznościową wystawę z wybranymi wierszami poetki i ilustracjami Andrzeja Gordona.
Bronisława Wajs – Papusza (z cygańskiego ‘laleczka’) urodziła się prawdopodobnie w 1908 roku w Lublinie. Po dramatycznych wojennych wędrówkach (kresy wschodnie RP) trzy lata mieszkała w Żaganiu (obecnie Lubuskie) by następnie w 1954 roku osiąść na stałe w Gorzowie Wlkp, gdzie mieszkała do 1981 roku. Potem przeniosła się do Inowrocławia, gdzie w 1987 roku zmarła.
Jej poetycki talent odkrył poeta i cyganolog Jerzy Ficowski podczas wspólnych wędrówek z cyganami w 1949 roku. Poezja Papuszy inspirowana była przyrodą i tęsknota za młodością oraz taborowym życiem. Namówiona przez Ficowskiego przesyłał mu swoje wiersze pisane w języku romskim, które poeta przekładał i wydał w 1956 roku w tomiku <>Pieśni Papuszy.
Papusza uznawana jest za najwybitniejszą cygańską poetkę, która w swojej poezji nie czerpała z żadnych wzorców. Wyrażała w niej swoje myśli i przeżycia w jedyny oryginalny dla siebie sposób. Do najbardziej znanych tomików jej wierszy należą Lesie, ojcze mój, Piosenka.
