Polscy laureaci Literackiej Nagrody Nobla
W tym roku mija dziesięć lat odkąd najbardziej prestiżowa nagroda literacka została przyznana polskiej poetce Wisławie Szymborskiej .
W całej historii literackiego Nobla przyznano Polakom cztery razy. Poza Wisławą Szymborską otrzymali go: Henryk Sienkiewicz (1905 r.), Władysław Reymont (1924 r.) i Czesław Miłosz (1980 r.).
Jako pierwszy z rodaków literackiego Nobla otrzymał w 1905 roku Henryk Sienkiewicz (1846-1916). Studiował prawo, a potem filologię i historię, pasjonowało go jednak dziennikarstwo. Wiele podróżował, a jego reportaże z Ameryki Północnej cieszyły się wielką popularnością. Jego pierwsze próby literackie to nowele i humoreski o tematyce obyczajowej i społecznej.
Najlepiej czuł się jednak tworząc powieści historyczne. Sławę literacką przyniosła mu Trylogia . Znaczącą pozycją w jego twórczości stała się powieść Krzyżacy , przypominająca w okresie pruskiej germanizacji polskie zwycięstwo pod Grunwaldem.
Sławę międzynarodową przyniosła Henrykowi Sienkiewiczowi napisana w 1896 r. powieść Quo Vadis – obraz z czasów Nerona i rodzącego się chrześcijaństwa. Właśnie dzięki tej powieści tłumaczonej na wiele języków Sienkiewicz zyskał rangę pisarza europejskiego.
20 lat po Sienkiewiczu literacką nagrodę Nobla otrzymał w 1924 r. Władysław Reymont (1867-1925) pochodzący ze wsi Kobiele Wielkie pod Radomskiem.
Próbował w życiu różnych zawodów – był krawcem, występował w wędrownych teatrach, pracował na kolei Warszawsko-Wiedeńskiej. Debiutował w 1892 r. jako korespondent terenowy warszawskiego „Głosu” i nowelista w krakowskiej „Myśli”.
Jego opowiadania i nowele cieszyły się dużą popularnością, jednak pierwszą powieścią, z której sam autor był zadowolony, była Ziemia obiecana . W latach 1899-1908 tworzył Władysław Reymont swoje najgłośniejsze dzieło – Chłopów , epopeję życia polskiej wsi z przełomu XIX i XX wieku. Właśnie za tę powieść w 1924 r. wyróżniono Władysława Reymonta literacką Nagrodą Nobla.
Kolejnego literackiego Nobla otrzymał w 1980 r. przebywający wówczas na emigracji w USA poeta Czesław Miłosz .
Urodził się w 1911 r. na Litwie. Podczas studiów prawniczych na Uniwersytecie Stefana Batorego w Wilnie był współzałożycielem grupy poetyckiej Żagary i współredaktorem pisma o tej samej nazwie.
W 1933 r. wydał pierwszy tom poezji Poemat o czasie zastygłym. Pracował później w Polskim Radiu w Wilnie i w Warszawie, ogłaszał wiersze i artykuły w licznych pismach literackich, m.in. w „Ateneum”, „Kwadrydze” i „Pionie”. Po zajęciu Wilna przez Sowietów uciekł do Warszawy, gdzie w czasie okupacji uczestniczył w podziemnym ruchu literackim pod pseudonimem Jan Syruć. Okupacyjne wiersze Czesława Miłosza ukazały się po wojnie w tomie Ocalenie.
Od 1945 r. pracował w dyplomacji - najpierw w konsulacie polskim w Nowym Jorku, później w ambasadzie polskiej w Waszyngtonie, wreszcie jako sekretarz ambasady w Paryżu. W 1947 roku w „Twórczości” ukazał się jego Traktat moralny . W 1951 r. odmówił powrotu do Polski; pozostając we Francji, podjął współpracę z paryską „Kulturą”. W 1953 roku ukazał się Zniewolony umysł i Zdobycie władzy , a cztery lata później Traktat poetycki .
Zaproszony na wykłady na Uniwersytet Kalifornijski w Berkeley w 1961 r. osiadł w USA na stałe jako profesor języków i literatur słowiańskich. Publikował głównie w Paryżu i w Stanach Zjednoczonych, w PRL przez wiele lat jego twórczość była na indeksie. Zbiory esejów Widzenia nad zatoką San Francisco , Ziemia Ulro , Ogród nauk i tomy wierszy Gucio zaczarowany, Miasto bez imienia, Gdzie słońce wschodzi i kędy zapada to tylko niektóre tytuły, które przyniosły mu w 1980 r. literacką Nagrodą Nobla. W ostatnich latach przed śmiercią Czesława Miłosza w 2004 roku ukazały się tomiki To , Orfeusz i Eurydyka i Druga przestrzeń .
W 1996 roku literacką Nagrodę Nobla odebrała Wisława Szymborska .
Urodziła się 2 lipca 1923 r. się w Bninie pod Poznaniem; od 1931 r. mieszka w Krakowie, gdzie po wojnie studiowała polonistykę i socjologię na Uniwersytecie Jagiellońskim.
Zadebiutowała jako poetka w 1945 r. Wydała m.in. Dlatego żyjemy (1952), Pytania zadawane sobie (1954), Wołanie do Yeti (1957), Sól (1962), Wszelki wypadek (1972), Tarsjusz i inne wiersze (1976), Wielka liczba (1976), Ludzie na moście (1986). Każdy z nich, począwszy od zbioru Wołanie do Yeti, czytelnicy i krytyka przyjmowali entuzjastycznie. Szymborska rzadko publikuje tomiki wierszy: w 2003 roku, po 9-letniej przerwie, ukazała się Chwila , w 2005 roku – Dwukropek .
