Trolle, natura i fiński folklor. Johanna Sinisalo dla Wirtualnej Polski
* Johanna Sinisalo odwiedziła Polskę, by wziąć udział w Festiwalu Terytoria Skandynawii. Specjalnie dla Wirtualnej Polski fińska pisarka udzieliła wywiadu.*
Czy cytaty, które wplotła Pni w fabułę powieści Nie przed zachodem słońca , są fragmentami autentycznych prac naukowych i dokumentów z fińskiego folkloru, czy są one Pani autorstwa?
Johanna Sinisalo: Część z nich jest prawdziwa, a część jest rzeczywiście wymyślona. Są też fragmenty, które są częściowo prawdziwe, a częściowo napisane przeze mnie.
Dlaczego Mikael znalazł właśnie trolla?
Johanna Sinisalo: Myślałam, by znaleźć taką postać, takie stworzenie, które pokazałoby rozziew między człowiekiem a naturą, odseparowanie człowieka od jego naturalnego środowiska. Chciałam znaleźć reprezentanta natury, który najwyraźniej ukazałby tę rywalizację, ten konflikt. Początkowo chciałam taką postać stworzyć sama, ale później uświadomiłam sobie, że w naszym folklorze jest już taka postać. Jest nią troll.
Mikael nazywany jest Aniołem, troll – diabłem. Oni jednak ze sobą nie walczą, ale się dopełniają.
Johanna Sinisalo: W zasadzie ich role są odwrócone. Ten Anioł wcale nie jest taki dobry, a diabeł nie jest taki zły.
Czy te dwie postacie można uznać za naturalistyczny symbol jasnej i ciemnej strony ludzkiej osobowości?
Johanna Sinisalo: Niektórzy krytycy i czytelnicy mojej powieści tak ją oceniają. Można tak myśleć. Są jednak jeszcze inne elementy tej dychotomii. Troll reprezentuje naturę w nas, ludziach. Nie jest tylko mroczną stroną naszej osobowości, ale jest zwierzęciem, które mieszka w nas.
Czy zakończenie powieści można odczytywać jako zwycięstwo zwierzęcej części naszej natury?
Johanna Sinisalo: Właściwie każdy może odczytać końcówkę powieści w taki sposób, w jaki chce. Wiele osób mnie pytało, czy powieść kończy się szczęśliwie, czy nie. Ja wtedy zawsze odpowiadam: „Ty zdecyduj!”
Czy wiara w istnienie mitycznych stworzeń jest w Finlandii stale obecna?
Johanna Sinisalo: Myślę, że w trolle ciągle wierzą ludzie w wieku moich dziadków, zwłaszcza ci, którzy mieszkają na prowincji. Stale też powstaje wiele opowieści czy bajek dla dzieci, których bohaterami są trolle – ale tym wypadku są to oczywiście miłe stworzenia. Troll jest jednak cały czas obecny w fińskiej świadomości.
Rozmawiała Marta Buszko.
* Johanna Sinisalo – fińska pisarka, autorka scenariuszy seriali telewizyjnych oraz setek artykułów i esejów.* Rozgłos zyskała jako autorka doskonałych nowel fantastycznonaukowych i fantasy, jest sześciokrotną laureatką fińskiej nagrody Atorox, przyznawanej dorocznie najlepszej noweli science-fiction lub fantasy. Nie przed zachodem słońca jest jej pierwszą powieścią, za którą otrzymała w roku 2000 najwyższe wyróżnienie literackie w swoim kraju, nagrodę Finlandia. Książka doczekała się już kilku wydań zagranicznych: w roku 2002 wydano ją w Szwecji, Japonii i na Łotwie, a w 2003 – w Wielkiej Brytanii, Francji i Czechach.
