Wierni obrządków wschodnich obchodzą dziś Wigilię Bożego Narodzenia

Święta według tego kalendarza wypadają trzynaście dni po katolickich. Z kalendarza juliańskiego korzystają wierni polskiej Cerkwi, przede wszystkim we wschodniej części kraju i tam zdecydowana większość wyznawców prawosławia świętuje właśnie w tym terminie.

W piątek po południu odprawi w katedrze pw. św. Mikołaja nabożeństwo dla tych wiernych, którzy nie będą mogli wziąć udziału w nocnej liturgii, która zacznie się dwie godziny po północy.

Boże Narodzenie wschodnich chrześcijan poprzedza 40-dniowy post, bardzo ściśle przestrzegany przed ostatnich pięć dni przed wigilią. Szóstego stycznia nakazuje się nawet powstrzymanie od picia napojów, aż do spożycia wigilijnej kolacji. Według duchownych, złamaniem takiego postu może być np. zapalanie w tym dniu papierosa.

Cerkiew ma kilka nazw wigilii. Wierni mówią na nią m.in. nawieczerie lub soczelnik. Ta druga nazwa pochodzi od ‘socziwa’, czyli gotowanej pszenicy polewanej miodem, która była poprzednikiem współczesnej kutii, zawsze obecnej na wigilijnym stole.

Posiłek wigilijny rozpoczyna się od dzielenia prosforą - odpowiednikiem opłatków w tradycji katolickiej.Prosfora (z greckiego: ofiara) to przaśny chleb używany w Kościele wschodnim do konsekracji i komunii. Ich wypiekiem zajmują się siostry zakonne i żony prawosławnych duchownych, wierni biorą je z cerkwi.

U pierwszych chrześcijan prosforą nazywano wszelkie dary przynoszone przez wiernych na nabożeństwa. Dopiero gdy agapy, czyli wspólne wieczerze, oddzielono od liturgii, prosfora stała się chlebem liturgicznym.

Współczesna prosfora ma kształt małych, jasnych, mieszczących się w dłoni krążków, podobnych do malutkich chlebków. Składa się z dwóch kawałków. Mniejszy krążek, nakładany na większy, jest ozdabiany pieczątką, najczęściej w kształcie krzyża, choć wyjątkowo mogą pojawiać się na nim inne znaki, oznaczające święte miejsca lub świętych.
Zwyczaj dzielenia się prosforą w czasie Wigilii pojawił się w prawosławiu niezbyt dawno, pod wpływem kultury zachodniej. We wschodniej tradycji tę rolę spełniało niegdyś socziwo, czyli kutia. Ta także pojawia się na stole wigilijnym wyznawców prawosławia.

O tych, którzy w stolicy województwa podlaskiego nie mają z kim spędzić Wigilii, zatroszczył się Prawosławny Ośrodek Miłosierdzia Eleos w Białymstoku.

W piątek po południu organizuje on dwa spotkania: pierwsze w jadłodajni dla bezdomnych, drugie - w Centrum Kultury Prawosławnej dla tych, którzy z powodów rodzinnych lub losowych są tego dnia sami. W tej wigilii weźmie udział biskup Jakub.

Hierarchowie Cerkwi w Polsce oceniają, że w kraju zamieszkuje ok. 550-600 tys. wiernych Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego, z czego połowa przypada na Białostocczyznę.Tam głównymi skupiskami są m.in. Białystok oraz miasta południowo- wschodniej części województwa podlaskiego: Hajnówka, Bielsk Podlaski i Siemiatycze.