12 lat temu Szymborska otrzymała Nagrodę Nobla
12 lat temu literacką Wisława Szymborska otrzymała Nagrodę Nobla.
Dotychczas czworo Polaków: Henryka Sienkiewicza (1905 r.), Władysława Reymonta (1924 r.), Czesława Miłosza (1980 r.) i Wisławę Szymborską (1996 r.) uhonorowano Literacką Nagrodą Nobla.
Jako pierwszy z rodaków literackiego Nobla otrzymał w 1905 roku Henryk Sienkiewicz (1846-1916). Urodził się w Woli Okrzejskiej, studiował na wydziale prawa, a potem na filologiczno-historycznym w Szkole Głównej i w rosyjskim Uniwersytecie Warszawskim. Poświęcił się pracy dziennikarskiej, wiele podróżował, a jego reportaże z Ameryki Północnej cieszyły się wielką popularnością. Wkrótce podjął pierwsze próby literackie. Pisywał nowele i humoreski o tematyce obyczajowej i społecznej. Najlepiej czuł się jednak tworząc powieści historyczne. Sławę literacką przyniosła mu Trylogia pisana „ku pokrzepieniu serc”. Znaczącą pozycją w jego twórczości stała się powieść Krzyżacy , przypominająca w okresie pruskiej germanizacji polskie zwycięstwo pod Grunwaldem. Największą sławę przyniosła Sienkiewiczowi napisana w 1896 roku powieść Quo Vadis - obraz z czasów Nerona i rodzącego się chrześcijaństwa.
Właśnie dzięki tej powieści tłumaczonej na wiele języków Sienkiewicz zyskał rangę pisarza europejskiego.
20 lat po Sienkiewiczu literacką nagrodę Nobla otrzymał w 1924 roku Władysław Reymont (1867-1925) pochodzący ze wsi Kobiele Wielkie pod Radomskiem.
Próbował w życiu różnych zawodów - był krawcem, występował w wędrownych teatrach, pracował na kolei Warszawsko-Wiedeńskiej. Debiutował w 1892 roku jako korespondent terenowy warszawskiego „Głosu” i nowelista w krakowskiej „Myśli”. Jego opowiadania i nowele cieszyły się dużą popularnością, jednak pierwszą powieścią, z której sam autor był zadowolony, była Ziemia obiecana . W latach 1899-1908 tworzył Reymont swoje najgłośniejsze dzieło – Chłopów , epopeję życia polskiej wsi z przełomu XIX i XX wieku. Właśnie za tę powieść w 1924 roku wyróżniono Reymonta literacką Nagrodą Nobla.
Kolejnego literackiego Nobla otrzymał w 1980 roku przebywający wówczas na emigracji w USA poeta Czesław Miłosz .
Czesław Miłosz urodził się w 1911 roku na Litwie. Podczas studiów prawniczych na Uniwersytecie Stefana Batorego w Wilnie był współzałożycielem grupy poetyckiej Żagary i współredaktorem pisma o tej samej nazwie. W 1933 roku wydał pierwszy tom poezji Poemat o czasie zastygłym. Pracował później w Polskim Radiu w Wilnie i w Warszawie, ogłaszał wiersze i artykuły w licznych pismach literackich, m.in. w „Ateneum”, „Kwadrydze” i „Pionie”. Po zajęciu Wilna przez Sowietów uciekł do Warszawy, gdzie w czasie okupacji uczestniczył w podziemnym ruchu literackim pod pseudonimem Jan Syruć. Okupacyjne wiersze Miłosza ukazały się po wojnie w tomie Ocalenie. Od 1945 roku pracował w dyplomacji – najpierw w konsulacie polskim w Nowym Jorku, później w ambasadzie polskiej w Waszyngtonie, wreszcie jako sekretarz ambasady w Paryżu. W 1947 roku w „Twórczości” ukazał się jego Traktat moralny. W 1951 roku odmówił powrotu do Polski, pozostając we Francji, podjął współpracę z
paryską „Kulturą”. W 1953 roku ukazał się Zniewolony umysł i Zdobycie władzy a cztery lata później Traktat poetycki. Zaproszony na wykłady na Uniwersytet Kalifornijski w Berkeley w 1961 roku osiadł w USA na stałe jako profesor języków i literatur słowiańskich. Publikował głównie w Paryżu i w Stanach Zjednoczonych, w PRL przez wiele lat jego twórczość była na indeksie. Zbiory esejów Widzenia nad zatoką San Francisco, Ziemia Ulro, Ogród nauk i tomy wierszy Gucio zaczarowany, Miasto bez imienia, Gdzie słońce wschodzi i kędy zapada to tylko niektóre tytuły, które przyniosły mu w 1980 roku literacką Nagrodą Nobla. Najnowsze tomiki poezji Miłosza to: To oraz, wydane w zeszłym roku Orfeusz i Eurydyka i Druga przestrzeń .
W 1996 roku literacką Nagrodę Nobla odebrała Wisława Szymborska .
Urodziła się 2 lipca 1923 roku się w Bninie pod Poznaniem; od 1931 roku mieszka w Krakowie, gdzie po wojnie studiowała polonistykę i socjologię na Uniwersytecie Jagiellońskim. Zadebiutowała jako poetka w 1945 roku. Wydała m.in. Dlatego żyjemy (1952), Pytania zadawane sobie (1954), Wołanie do Yeti (1957), Sól (1962), Wszelki wypadek (1972), Tarsjusz i inne wiersze (1976), Wielka liczba (1976), Ludzie na moście (1986). Każdy z nich, począwszy od zbioru Wołanie do Yeti, czytelnicy i krytyka przyjmowali entuzjastycznie. W 2003 roku, po 9-letniej przerwie, Szymborska opublikowała tomik Chwila .
