Helena Modrzejewska na wystawie archiwaliów Instytutu Sztuki PAN

Pochodzące ze zbiorów Instytutu Sztuki Polskiej Akademii Nauk w Warszawie eksponaty przybliżające sylwetkę Heleny Modrzejewskiej (1840-1909) - będzie można oglądać w Kielcach na wystawie poświęconej wielkiej, polskiej aktorce dramatycznej przełomu XIX i XX wieku.

Ekspozycja otwarta zostanie 30 stycznia w Galerii Współczesnej Sztuki Sakralnej "Dom Praczki". Będzie czynna do połowy marca.

"Cenne archiwalia, a zwłaszcza pamiątki po wielkiej artystce, nigdy nie były prezentowane całościowo; część z nich znana jest tylko z reprodukcji umieszczanych w publikacjach" - podkreśla autorka scenariusza wystawy Anna Jędrzejczyk.

Wiele miejsca zarezerwowano na oryginalne zdjęcia artystki - prywatne, jak też w kostiumach. W tej drugiej grupie wyróżnione mają być role szekspirowskie, bowiem Modrzejewska była jedną z największych w swojej epoce propagatorek dzieł Szekspira. Na pozostałych fotografiach teatralnych będą przedstawieni partnerzy sceniczni aktorki - głównie krakowscy i warszawscy.

Pokazane zostaną również zdjęcia Sary Bernhardt, mimo że Helena Modrzejewska nigdy nie występowała z nią na scenie. Chodzi o to, że obie aktorki grały na tournee europejskich i amerykańskich prawie równocześnie, a ponadto w podobnym repertuarze krytycy często porównywali polską artystkę z francuską - wyjaśnia twórczyni wystawy.

Egzemplarz reżyserski, a zarazem scenariusz Hamleta z 1871 roku oraz rozprawka Aktor, napisana przez aktorkę wkrótce po premierze Hamleta - w którym zagrała Ofelię - to unikatowe świadectwa działalności teatralnej Heleny Modrzejewskiej w okresie jej występów w zespole Warszawskich Teatrów Rządowych.

Tekst Aktora - stanowiący pewnego rodzaju credo artystyczne - Modrzejewska odczytała w swoim salonie na tradycyjnym wtorku towarzysko-artystycznym, a także prawdopodobnie na spotkaniu u swojej protektorki oraz wielbicielki, Marii Kalergis-Muchanow, żony prezesa Warszawskich Teatrów Rządowych.

Wiele talentów, zainteresowań i pasji artystki zaprezentują jej albumy, szkice, rysunki, akwarele, projekty kostiumów, karykatury, okazjonalne wierszyki, rozprawki, proza oraz drukowane w polskiej i amerykańskiej prasie teksty publicystyczne, a także wspomnienia.

Specjalne miejsce przypadnie korespondencji. Łączy ona dzieje sceniczne sławnej Polki z jej życiem prywatnym i pozwala poznać bliżej osobowość artystki. Listy odzwierciedlają jej miłość do rodziny, patriotyzm, tęsknotę za krajem, umiłowanie zawodu, wielką popularność, ale też chwile zwątpienia.

Otwarciu kieleckiej wystawy towarzyszyć będzie promocja monograficznego zeszytu Pamiętnika Teatralnego, poświęconego Helenie Modrzejewskiej w setną rocznicę jej śmierci i 170. rocznicę urodzin.

Helena Modrzejewska (właściwie Benda) urodziła się 2 października 1840 roku w Krakowie, zmarła 8 kwietnia 1909 w Newport Beach w Kalifornii. Pochowana została w Krakowie.

Zadebiutowała w amatorskiej trupie wędrownej, na scenie w Bochni, w 1861 r., objeżdżając prowincjonalne miejscowości Galicji. Spędziła trzy lata w Krakowie; w 1868 r. wyszła za mąż i przeniosła się do Warszawy. W 1876 r. wyemigrowała do USA (obywatelstwo amerykańskie otrzymała w 1883 r.).

Zagrała około 260 ról, w tym 35 po angielsku. Za najwybitniejsze kreacje Modrzejewskiej uznaje się m.in. szekspirowskie role Ofelii, Julii, Lady Makbet, a także Marii Stuart i Damy Kameliowej.