Historia komunistycznego aparatu bezpieczeństwa

Ta zbiorowa praca, nazywana przez autorów „czarną księgą bezpieki” jest pierwszą próbą syntetycznego opisu działalności komunistycznego aparatu bezpieczeństwa w Polsce, Bułgarii, Czechosłowacji, NRD, Rumunii. Każdy rozdział jest napisany przez historyka z innego kraju. W przyszłym roku książka ma ukazać się w rozszerzonej wersji po polsku.

W spotkaniu uczestniczyło ponad 300 historyków i politologów z 18 krajów świata, m.in.: Polski, Rosji, Niemiec, Czech, Słowacji i Węgier. Uczestnikami spotkania byli m. in. prezes IPN Leon Kieres i szefowa urzędu ds. akt Stasi Marianne Birthler. Spotkanie zorganizował Instytut Pamięci Narodowej razem ze podobnymi instytucjami z Niemiec, Czech i Słowacji.

Tematem konferencji była działalność komunistycznego aparatu bezpieczeństwa w krajach okupowanych przez Związek Radziecki (Estonia, Litwa, Łotwa) oraz w europejskich państwach bloku sowieckiego (Bułgaria, Czechosłowacja, NRD, Polska, Rumunia, Węgry). Rozmawiano także o moralnych aspektach badań naukowych nad komunistyczną bezpieką, a także miejscem tajnych służb w systemie władzy.

- Wiemy na pewno, że w NRD i Czechosłowacji tajnych współpracowników w stosunku do liczby mieszkańców było więcej niż w Polsce, co uprawnia do wniosku, że stopień inwigilacji społeczeństwa w tamtych krajach był większy – powiedział uczestnik konferencji dr hab. Paweł Machcewicz, dyrektor Biura Edukacji Publicznej Instytutu Pamięci Narodowej.

Podkreślił on, że konferencja umożliwia zajęcie się problemem aparatu bezpieczeństwa w wymiarze porównawczym, ponadnarodowym. - Reżim, w którym żyliśmy, był podobny, i dlatego warto patrzeć na sprawy polskie przez pryzmat doświadczeń Niemców, Czechów, Słowaków i Litwinów – uważa Machcewicz.

Konferencji towarzyszyły dyskusje panelowe, spotkania ze świadkami historii i wystawy. Odbyły się także przeglądy polskich, niemieckich, czeskich i słowackich filmów, ilustrujących metody propagandy komunistycznej.