Książka o młodzieżowych organizacjach niepodległościowych 1944-56
Prawie 600 młodych ludzi było represjonowanych przez władze komunistyczne za działalność w 28 młodzieżowych organizacjach niepodległościowych w latach 1944-56 w południowo-wschodniej Polsce. O ich losach opowiada książka Bogusława Wójcika _ Niepodległościowe organizacje młodzieżowe na Rzeszowszczyźnie w latach 1944-1956_. Prezentacja publikacji odbyła się w poniedziałek w Rzeszowie.
"To nie byli szaleńcy, to byli trzeźwo myślący młodzi ludzie. W większości tych organizacji stawiano nacisk na samokształcenie, zachowanie ducha polskości. Próbowali drukować afisze, hasła, pisali anonimy do aktywistów komunistycznych. Działali licząc na wybuch kolejnej wojny światowej" - powiedział autor.
Organizacje powstawały najczęściej w szkołach lub środowiskach lokalnych. Liczyły od 2-3 do 170 osób. "Najczęściej były to grupy kilkunastoosobowe" - zaznaczył Wójcik.
Najliczniejsza była wywodząca się z okresu międzywojennego Młodzież Wielkiej Polski, w której działało ok. 170 młodych ludzi. W prace organizacji Orlęta oraz Związku Wolnej Młodzieży Polskiej angażowało się po ok. 100 osób.
Rozpracowane przez UB organizacje szybko starano się likwidować. Ich członków czekały trudne śledztwa.
"Byli bici, rażeni prądem, miażdżono im palce, trzymano w ciemnych pomieszczeniach, często w wodzie. Aby wydobyć zeznania, stosowano również okrutne tortury psychiczne. Aresztowanym mówiono m.in., że ktoś z bliskich umarł w wyniku ich działalności, straszono zatrzymaniem najbliższej rodziny" - podkreślił Wójcik.
Większość skazanych członków organizacji z więzień wyszła po 1956 r. "Jednak inwigilowano ich do lat 70. Mieli kłopoty ze znalezieniem pracy, kontynuowaniem nauki" - wyliczał autor.
W książce przedstawiono syntetyczny zarys powstania, działalności i likwidacji poszczególnych organizacji. Wśród ponad 90 dokumentów zaprezentowanych w książce są m.in. materiały programowe omawianych organizacji, opracowania i raporty UB.
"Opisuję organizacje, które zostały wykryte przez UB. Należy podejrzewać, że takich organizacji było o wiele więcej. Wiele z nich miało mniej formalny charakter" - przypomniał Wójcik.
"Niepodległościowe organizacje młodzieżowe na Rzeszowszczyźnie w latach 1944-1956" wydał rzeszowski oddział Instytutu Pamięci Narodowej.
