Magris i podróże po kole

Podróż jest jak życie, życie jest jak podróż - to jedna z najważniejszych metafor naszej kultury - mówił Claudio Magris , włoski pisarz, który spotkał się z czytelnikami w sobotę podczas warszawskich Międzynarodowych Targów Książki.

Magris jest obecnie najbardziej znanym i cenionym włoskim pisarzem współczesnym. Od kilku lat wymienia się jego nazwisko wśród kandydatów do literackiej Nagrody Nobla. Zasłynął jako ten, który najciekawiej opisał kraje byłej monarchii Habsburskiej. Magris wypracował specyficzną formułę wyrafinowanej kompozycyjnie prozy z pogranicza eseju i opowieści fabularnej.

W zeszłym tygodniu Claudio Magris został w Sejnach uhonorowany tytułem Człowieka Pogranicza. Niemal w tym samym czasie na polski przetłumaczono aż trzy jego książki: zbiory szkiców Itaka i dalej oraz Domysły na temat pewnej szabli (Wydawnictwo Pogranicze), a także Podróż bez końca (Zeszyty Literackie). Ten ostatni tom gromadzi esej włoskiego pisarza na temat podróżowania.

- Czym jest podróż? Myślę, że nie tylko wyjściem z domu, ale przede wszystkim - przekroczeniem samego siebie. Podróż to też proces otwierania się na drugiego człowieka, spotkanie z tym, kogo Ryszard Kapuściński określał mianem Innego. Nie wymigamy się od podróżowania, bo samo życie jest podróżą - mówił Magris podczas sobotniego spotkania.

Pisarz wyróżnia dwa rodzaje podróży. Pierwsza z nich odbywa się po linii prostej i ma charakter ucieczki, najczęściej od samego siebie.
- Taka podróż skazana jest na klęskę, bo nie da się po prostu uciec od swojego życia. Drugi rodzaj podróży, ten, który cenię, to wędrowanie po kole - wychodzisz z domu, aby do niego wrócić, choć w innym stanie świadomości, wzbogacony o nowe przeżycia - mówił Magris .

Dla Magrisa podróżowanie wiąże się z otwarciem się na świat. Ideałem podróżnika jest dla niego przechodzień, spacerowicz, który trochę bez celu krąży po obcym mieście.
- Nie przygląda się niczemu szczególnemu, nie zwiedza zabytków, po prostu idzie i widzi. Nie zmierza w jakimś określonym kierunku. Jest w tym miejscu obcy, pozbawiony całej otoczki bycia kimś we własnym domu. To daje mu szansę dostrzeżenia pewnych prawd na własny temat - powiedział pisarz.

Magris przyjaźnił się z Ryszardem Kapuścińskim .
- Był on jednym z najbardziej cenionych przeze mnie pisarzy. Spotkaliśmy się kilkakrotnie, wiele rozmawialiśmy. Podziwiałem jego umiejętność uchwycenia szczegółu, a także zdolności analityczne. Przez obserwację drobiazgów, detali umiał uchwycić ogólne prawa życia, na przykład władzy. Ze szczegółu umiał wyprowadzić wnioski na temat ogólnych praw rządzących światem - mówił Magris .

- Z Kapuścińskim łączyło nas przekonanie, że życie jest ciekawsze niż fikcja. Życie przekracza wyobraźnię - codziennie stykamy się z tysiącami rzeczy i wydarzeń, które jeszcze sto lat temu nikomu nawet się nie śniły. A koleje ludzkiego życia bywają zadziwiające - dodał Magris .

Claudio Magris urodził się w 1939 roku w Trieście. Z wykształcenia jest germanistą, a uznanie zdobył wydaną przed ponad czterdziestu laty pracą o Micie habsburskim we współczesnej literaturze austriackiej. W Polsce ukazało się kilka książek Magrisa m.in. Mikrokosmosy, gdzie Magris opisuje Tyrol, Piemont, wyspy na Adriatyku, opowiada o losach ludzi z terenów, które przechodziły z rąk do rąk. Na polski przetłumaczono także powieść Magrisa Inne morze i tom esejów Dunaj , opisująca podróż po wielkiej europejskiej rzece z nawiązaniem do historii krain nad nią położonych.