Nagroda warszawskich księgarzy dla Ludwika Stommy

W swojej najnowszej książce Ludwik Stomma konfrontuje polskie mity narodowe z prawdą historyczną, wykazując, że jedno z drugim niewiele ma wspólnego. Rozpoczyna od pokazania, jak bardzo w ciągu dziejów zmieniały się granice kraju, co ma uświadomić czytelnikowi umowność pojęcia ‘ziemia ojczysta’.

Udokumentowane historycznie obrazy nędzy polskiej wsi mają podważyć opinię że ‘chłop potęgą jest i basta’, a także wykazać, że sielanki w stylu ‘wsi spokojna, wsi wesoła’ były jedynie konwencją literacką, pozbawioną jakiegokolwiek związku z rzeczywistością.

* Ludwik Stomma polemizuje z poglądem, że to zaborcy rozpijali Polaków, bo pili oni najzupełniej z własnej woli*, a krwawe opisy kar wymierzanych zbuntowanym chłopom rozwiać mają przekonanie, że nasz naród scen krwawych nie lubi.

Według Ludwika Stommy , mit ‘państwa bez stosów’ unieważniają opisy pogromów żydowskich w Polsce, a Wiktorii Wiedeńskiej – przypomnienie, że jej konsekwencją było wzmocnienie jednego z późniejszych zaborców kraju – Austrii.

Michał Wołodyjowski, a raczej pierwowzór tego bohatera literackiego, owszem, zginął podczas oblężenia Kamieńca przez Turków, ale bynajmniej nie podpalając ogień pod magazyn z amunicją (autor podejrzewa tu zresztą pijackie zaprószenie ognia). Prawdziwy Wołodyjowski, jak zapewnia Ludwik Stomma , zginął przypadkiem, próbując ratować swoje życie. Rejtan z kolei popełnił samobójstwo nie tyle ze wzburzenia nieszczęściem Ojczyzny, jak brzmiała oficjalna wersja wydarzeń podawana uczniom liceum jego imienia w Warszawie, gdzie Ludwik Stomma zdał maturę, co podczas ataku choroby psychicznej.

– Dopóki nie odrzucimy przekonania, że jesteśmy wyłącznymi posiadaczami prawdy, dopóty pozostawać będziemy na rewindykacyjnych pozycjach. Jest to droga do nikąd. Żeby z niej zejść, dokonać trzeba jednak niemałego wysiłku zakwestionowania opowieści spod lipy – tak uzasadnia autor dokonaną przez siebie masakrę narodowego Panteonu.

– Te mity są takie wygodne, gdyż pochlebne, ukazujące nas w najjaśniejszych barwach, kreujące nas na naród wyjątkowy. Tymczasem inni też mają swoje mity i prawdy. Zanim zaczniemy ich strofować, spójrzmy krytycznie na własne przekonania – zaznaczył Ludwik Stomma .

Warszawska Premiera Literacka to nagroda przyznawana przez warszawskich księgarzy szczególnie wartościowym książkom. Z dwunastu Książek Miesiąca wybierana jest następnie Książka Roku.