Petycja o upamiętnienie Archiwum Ringelbluma

Archiwum Ringelbluma, największa i najważniejsza kolekcja dokumentów z czasów Zagłady,
przechowywana była podczas okupacji w piwnicy kamienicy pod przedwojennym adresem ul. Nowolipki 68. Dwie z trzech części archiwum zostały odnalezione w 1946 i 1950 roku.

- Dziś miejsca ukrycia i odnalezienia Archiwum Ringelbluma to nijaka i zapomniana przestrzeń między domami o numerach 28 i 30. Nic nie przypomina o niezwykłej historii tego miejsca i ludzi, którzy ją tworzyli.Apelujemy o należyte upamiętnienie miejsca ukrycia a następnie odnalezienia zbioru Archiwum Ringelbluma. To właśnie pod adresem Nowolipki 68 (obecnie 28) w Warszawie przetrwały unikalne w skali Polski, Europy i Świata świadectwa pamięci. Obecnie miejsce to nie funkcjonuje w świadomości mieszkańców Warszawy oraz osób odwiedzających miasto - napisali autorzy petycji skierowanej do prezydent Warszawy Hanny Gronkiewicz-Waltz i burmistrza dzielnicy Wola Marka Andruka.

Podziemne Archiwum Getta Warszawskiego, liczący blisko 30 tysięcy kart zbiór różnego typu dokumentów, świadectw, relacji, druków, zdjęć etc., gromadzone była przez sztab konspiratorów. Pomysłodawcą i koordynatorem archiwum był Emanuel Ringelblum (1900-1944), wybitny historyk, zajmujący się dziejami Żydów polskich. Znając i rozumiejąc wartość źródeł, postanowił zbierać materiały ilustrujące wszelkie aspekty życia w dzielnicy zamkniętej. Ringelblum pozyskał do swego dzieła licznych współpracowników. W tydzień po zamknięciu warszawskiego getta - 22 listopada 1940 roku - odbyło się inauguracyjne spotkanie konspiracyjnego zespołu badawczego pod kryptonimem Oneg Szabat, czyli Radość Soboty nazwanego od wyznaczonego dnia spotkań grupy.

Zbierano dokumenty osobiste i urzędowe (obwieszczenia władz, druki, kartki żywnościowe), prowadzono ankiety i spisywano relacje poszczególnych grup zawodowych, organizowano konkursy na wspomnienia, zbierano korespondencję, dokumentowano działalność instytucji getta. Sam Ringelblum prowadził dzień po dniu kronikę wydarzeń. Wśród dokumentów archiwum są zarówno pamiętniki, listy, kartki żywnościowe, pocztówki jak i prace historyczne, ekonomiczne, literackie, o tematyce społecznej, grafika i obrazy, a także raporty o sytuacji ludności żydowskiej, przekazywane rządowi Rzeczypospolitej Polskiej w Londynie.

Zagłada getta prowadzona przez Niemców od 22 lipca 1942 roku nie przerwała działalności grupy. Pomyślano jednak o zabezpieczeniu zbioru - 3 sierpnia zakopano dziesięć metalowych skrzyń pod budynkiem szkoły na Nowolipkach, pod koniec lutego 1943 roku pod tym samym adresem ukryto w dwu bańkach po mleku drugą część dokumentów. Trzecia ich część została zabezpieczona przy ulicy Świętojerskiej 34 - 18 kwietnia 1943 roku w nocy przed wybuchem powstania w getcie. 18 września 1946 w piwnicach domu Nowolipki 68 wydobyto dziesięć metalowych skrzyń, 1 grudnia 1950 zostały odkopane dwie bańki po mleku. Części trzeciej archiwum nie udało się odnaleźć.

Sam Ringelblum po powstaniu w getcie ukrywał się po aryjskiej stronie, 7 marca 1944 roku Niemcy odkryli kryjówkę i ponad 30 osób, które szukało tam schronienia zostało rozstrzelanych w ruinach getta.

Archiwum Ringelbluma przechowywane jest w Żydowskim Instytucie Historycznym w Warszawie.

Archiwum Ringelbluma - Podziemne Archiwum Getta Warszawskiego - w 1992 roku zostało wpisane przez UNESCO na Listę „Pamięć Świata” gromadzącą najważniejsze dokumenty, jakie przechowała ludzkość.