Powstał film dokumentalny o Ossolineum

Uczestniczyli w niej m.in.: podsekretarz stanu w Ministerstwie Kultury i Dziedzictwa Narodowego Tomasz Merta, dyrektor Zakładu Narodowego im. Ossolińskich we Wrocławiu dr Adolf Juzwenko, prezydent Wrocławia Rafał Dutkiewicz oraz były minister kultury i dziedzictwa narodowego, przewodniczący Rady Programowej Ośrodka Pamięć i Przyszłość Kazimierz M. Ujazdowski.

- Obecnie zbiory Ossolineum liczą prawie dwa miliony egzemplarzy. Składają się na to książki, czasopisma i zbiory działów specjalnych. Miejsce szczególne zajmuje dział rękopisów. W zbiorach tych przechowywane są najcenniejsze autografy wielkich twórców polskiej literatury - przypomniał dr Juzwenko.

Wśród rękopisów są m.in.: Pan Tadeusz Adama Mickiewicza , niemal cała twórczość Juliusza Słowackiego , Zemsta Aleksandra Fredry , Trylogia i Quo vadis Henryka Sienkiewicza , a także dzieła Stefana Żeromskiego , Marii Konopnickiej , Cypriana Kamila Norwida i Władysława Reymonta .

Zrealizowany przez Macieja Piwowarczuka 30-minutowy dokument „Pamięć i tożsamość” powstawał zimą i wiosną tego roku, został wyprodukowany przez firmę Videre i Ośrodek Pamięć i Przyszłość. Narratorem w filmie jest Jerzy Zelnik.

Film przypomina, jak ogromny wpływ na kształtowanie tożsamości narodowej Polaków miało Ossolineum - które przez lata skupiało polski ruch umysłowy, będąc jednym z najważniejszych ośrodków pracy nad budową polskiej kultury, w tym w trudnych czasach zaborów.

*Piwowarczuk przedstawił sylwetkę założyciela Ossolineum, Józefa Maksymiliana Ossolińskiego (ur. 1748 w Woli Mieleckiej, zm. 1826 w Wiedniu). Ossoliński - bibliofil, autor monografii historyczno-literackich, uczeń Adama Naruszewicza i Franciszka Bohomolca, przyjaciel Ludwiga van Beethovena - od 1795 r. mieszkał w Wiedniu. Cesarz Franciszek I mianował go prefektem swojej biblioteki nadwornej. * O dziejach Ossolineum opowiadają w filmie „Pamięć i tożsamość” m.in. Tomasz Merta i dr Adolf Juzwenko.

Fundacja Zakład Narodowy im. Ossolińskich została założona w 1817 r. Zgodnie z wolą Ossolińskiego - który na jej rzecz przekazał swój potężny księgozbiór - zbiory miały składać się z książek, rękopisów, muzealiów i numizmatów. Zakład miał także wydawać własne pismo naukowe i opiekować się młodymi uczonymi.

Ossoliński nie doczekał uruchomienia Zakładu Narodowego we Lwowie. Zmarł w 1826 r. w Wiedniu. Zbiory zapisane Zakładowi zostały przewiezione do Lwowa w rok po jego śmierci.

Ossolineum stało się ośrodkiem nauki i kultury. W jego murach odbywały się doroczne spotkania naukowe, urządzano wieczory literackie i koncerty.

Podjęto prace edytorsko-wydawnicze, które zaowocowały m.in. reedycją Słownika języka polskiego Samuela Lindego . W ossolińskiej oficynie wydawniczej, której początki wiążą się z uruchomieniem w 1829 r. drukarni, publikowano rozprawy z historii piśmiennictwa polskiego, podręczniki, prace krytyczne.

Instytucja została zlikwidowana po zajęciu Lwowa przez wojska sowieckie w 1939 r. W czasie wojny wiele cennych zbiorów zostało skradzionych. Część pozostałej we Lwowie kolekcji została w latach 1946-1947 przekazana do Wrocławia. Ze Lwowa przysłano wówczas ponad 217 tys. woluminów, w tym 7 tys. rękopisów. Szacuje się, że ok. 70 proc. przedwojennego zasobu Ossolineum pozostało we Lwowie. Od 1992 r. trwają negocjacje z Ukraińcami w sprawie dalszych losów tych zbiorów.

*W roku 2003 nastąpił przełom w prowadzonych rozmowach, Ossolineum uzyskało możliwość pełnego dostępu do polskich kolekcji przechowywanych w Bibliotece im. Wasyla Stefanyka, z możliwością ich kopiowania oraz opracowania. Ze swej strony Ossolineum we Wrocławiu udostępniło w ten sam sposób swoje kolekcje Bibliotece im. Wasyla Stefanyka. * W 1953 r. Zakład Narodowy im. Ossolińskich został wcielony w struktury Polskiej Akademii Nauk i podzielony na dwie odrębne placówki: Zakład Narodowy im. Ossolińskich oraz Zakład Narodowy im. Ossolińskich - wydawnictwo.

W 1990 r. dyrektorem Ossolineum, wówczas jeszcze placówki PAN, został dr Adolf Juzwenko, który podjął starania o restytucję Fundacji. Wysiłki te zostały uwieńczone sukcesem 5 stycznia 1995 r., kiedy Sejm uchwalił ustawę o Fundacji - Zakład Narodowy im. Ossolińskich.

Ustawa nadała Zakładowi Narodowemu im. Ossolińskich status fundacji dotowanej z budżetu państwa, tym samym Ossolineum przestało być placówką podległą Polskiej Akademii Nauk. Dała też możliwość stopniowego przywracania pierwotnego kształtu Zakładu, czyli trójczłonowej struktury - Biblioteki, Muzeum i Wydawnictwa.

Wydawnictwo Ossolineum funkcjonuje obecnie jako przedsiębiorstwo państwowe. Najbardziej znaną serią wydawniczą Ossolineum jest Biblioteka Narodowa, ukazująca się nieprzerwanie od 1919 r. i obejmująca arcydzieła literatury polskiej i obcej.