Rocznica śmierci autora "Kiedy znów zakwitną białe bzy"

W niedzielę 11 lutego mija 35. rocznica śmierci Mariana Hemara – poety, jednego z najwybitniejszych polskich satyryków i twórców kabaretowych, autora szlagierów i subtelnego tłumacza poezji Horacego i sonetów Szekspira .

„Może dlatego – mimo że Hemar był poetą, dramaturgiem, satyrykiem, oratorem, fraszkopisarzem i lirykiem, osobiście ceniłem szczególnie jego prozę, klarowność jego artykułów i esejów: ich żywotność, wszechstronność, precyzję wyrazu” – pisał pisarz emigracyjny Józef Mackiewicz, który zetknął się z Hemarem m.in. w Londynie; wspólnie wchodzili w skład jury nagrody literackiej przyznawanej przez londyńskie „Wiadomości”.
Mackiewicz podkreślał jego jasność, artystyczną doskonałość i komunikatywność.

Marian Hemar , naprawdę nazywał się Jan Marian Hescheles. Urodził się w 1901 roku we Lwowie w zasymilowanej rodzinie żydowskiej. Tam ukończył gimnazjum oraz studiował filozofię i medycynę na Uniwersytecie Jana Kazimierza. Na studiach rozpoczął działalność literacką, pisując dla lokalnych teatrzyków rewiowych.

W 1924 roku przeniósł się do Warszawy, gdzie związał się z grupą poetycką Skamander oraz rewiami Qui pro quo, Banda, Ali Baba. Pisywał skecze i monologi wykonywane między innymi przez: Ludwika Sempolińskiego, Kazimierza Krukowskiego, Ludwika Lawińskiego, Konrada Toma, Zulę Pogorzelską i Adolfa Dymszę.

Po wybuchu II wojny światowej Hemar opuścił Polskę i wyjechał na Bliski Wschód. Tam związał się z Teatrem Samodzielnej Brygady Strzelców Karpackich. Po zakończeniu działań wojennych zamieszkał w Londynie, aktywnie uczestnicząc w życiu kulturalnym polskiej emigracji. Przez ponad dwadzieścia lat przygotowywał dla rozgłośni polskiej Radia Wolna Europa cykliczny program kabaretowy o charakterze politycznym.

W Londynie spędził jeszcze raz tyle, pisząc satyry i fraszki, parodie i parafrazy, piosenki, wiersze liryczne, przekłady poetyckie. Dla teatru pisał wszystko – od dramatu do komedii muzycznej. W prozie sięgał po reportaż, felieton, esej oraz różnorodną krytykę literacką.

Hemar był także autorem tekstów ponad dwóch tysięcy piosenek, m.in. takich szlagierów jak: „Kiedy znów zakwitną białe bzy”, „Czy pani Marta jest grzechu warta”, „Nikt, tylko ty”, „Jest jedna, jedyna”. Pisywał także sztuki teatralne, np. graną z powodzeniem „Firmę”.

Andrzej Bogucki, przedwojenny wykonawca piosenek Hemara opowiadał o Hemarze : „ Hemar , który świetnie grał na fortepianie, tłumaczył, czy raczej pokazywał nawet bardzo muzykalnym aktorom, jak należy zaśpiewać jego tekst, żeby się ułożył pod muzykę... Narzucał jednocześnie formę interpretacji – zawsze takiej, jaka powinna być”.

W powojennej Polsce, jako artysta mówiący do krajan za pośrednictwem Wolnej Europy, do śmierci nie doczekał się złagodzenia wyroków cenzury. Dopiero pod koniec lat 80. w warszawskim Ateneum Wojciech Młynarski wystawił spektakl „Hemar”. Marian Hemar dał się także poznać jako tłumacz poezji Horacego oraz sonetów Szekspira .