Ryszard Kapuściński. Spotkania

Innymi słowy – człowiek renesansu, tajemniczy splot dwóch sposobów życia – vita activa i vita contemplativa. Osobowość wszechstronna, bogata i chyba – nie do rozszyfrowania.

Kapuściński mówił: „Nie ogarniam świata”, zaś badający jego twórczość chętnie chyba sparafrazowaliby tę formułę, odpowiadając: „Nie ogarniamy Kapuścińskiego”. Jego podróżopisanie ogarniało niemal cały świat – od Indii i Chin poprzez ukochaną Afrykę, aż po kraje byłego ZSRR, Iran, Amerykę Łacińską, a także opisywane w Lapidariach – Stany Zjednoczone i kraje Europy Zachodniej. Tak powstawały dzieła o niezwykle interdyscyplinarnej tematyce, książki przyciągające szerokie grono czytelników, a zarazem będące inspiracją dla dziennikarzy, literaturoznawców, politologów, antropologów, socjologów, historyków… Rozległość przestrzennych i intelektualnych horyzontów tego pisarstwa przyciąga, a zarazem uczy pokory – wartości tak bliskiej autorowi Cesarza .

Pamięć o Kapuścińskim to pamięć spotkań z nim. Ci, którym dane było znać go osobiście wspominają jego dar słuchania, pełne skupienia zainteresowanie drugim człowiekiem, ciepło, którym emanował. Autor Hebanu miał umiejętność wchodzenia w relację, talent i mądrość spotykania się z ludźmi, także z tymi pochodzącymi z innych kultur. Trudno określić moment, w którym do tego talentu, daru, cechy charakteru dołączył zakorzenioną w wieloletnim doświadczeniu swoistą teorię, filozofię spotkania. W zbiorze wykładów Ten Inny odsłania kontekst, w którym dojrzewała jego idea – obok własnej reporterskiej praktyki tworzyła ją lektura antropologów (zwłaszcza Edwarda Evans-Pritcharda i Bronisława Malinowskiego , Claude Lévi Straussa ) oraz myśl dialogików – Emanuela Lévinasa , Martina Bubera i
Józefa Tischnera .

Fenomen twórczości Kapuścińskiego polega jak się zdaje na podwójnym świadectwie jej autora. Jest on bowiem naocznym świadkiem kilkudziesięciu wojen i rewolucji i zarazem świadkiem spotkania – kimś nieustannie wchodzącym w dialog z drugim człowiekiem, podejmującym niełatwy trud zrozumienia jego Inności.

25 października 2007 (czwartek) Ratusz Staromiejski w Gdańsku, ul. Korzenna 33/35 Godz. 10.00 – 19.00 Motta – In memoriam
Prolog
Magdalena Horodecka – Twarz w twórczości Kapuścińskiego
Motyw spotkania w utworach Kapuścińskiego
panel literacki; moderator Magdalena Horodecka

Jerzy Jarzębski – Reportaż jako spotkanie w języku
Katarzyna Mroczkowska-Brand – Spotkanie z Innym na granicy literatury pięknej i literatury faktu. Twórczość Ryszarda Kapuścińskiego i autorów takiego spotkania poszukujących
Tomasz Łubieński – Ryszard Kapuściński jako bohater literacki
Beata Nowacka – O dylematach spotkania. Na przykładzie „Szachinszacha" Ryszarda Kapuścińskiego Anders Bodegård – Spotykać tłumacząc, tłumaczyć spotykając
Małgorzata Czermińska – Głosy rodziny człowieczej, czyli o sztuce pisarskiej Ryszarda Kapuścińskiego

Spotkanie ze światem … Ryszard Kapuściński o problemach współczesności panel antropologiczno – socjologiczny; moderator Cezary Olbracht Prondzyński

Wojciech Burszta – Inny u Ryszarda Kapuścińskiego – od reportażu do Lévinasa
Ks. Krzysztof Niedałtowski – Duchowość Innego
Kazimierz Krzysztofek – Starcie cywilizacji, wymiana i kultura daru
Piotr Kłodkowski – Ryszard Kapuściński jako „budowniczy mostów”

Dialog z mistrzem. Szkoła Kapuścińskiego
panel dziennikarski; moderator Krystyna Kurczab-Redlich

Krzysztof Burnetko – Czy Ryszard Kapuściński przebiłby się w dzisiejszych mediach?
Wojciech Giełżyński – Słuchał ludzi i rozumiał rewolucję
Krystyna Kurczab-Redlich – Kapuściński . Wspólnota odczuwania
Witold Bereś – Uśmiech jako komunikacja

26 października 2007 (piątek) Biblioteka Główna Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk, ul. Wita Stwosza 53 Godz. 11.00 Wystawa fotografii i książek „ Ryszard Kapuściński . Spotkania” (wystawa czynna do 30 listopada 2007, godz. 9.00-20.00, soboty 10.00-17.00, niedziele 10.00-15.00) Autor zdjęć – Ryszard Kapuściński
Wybór zdjęć – Izabela Wojciechowska
Scenariusz i aranżacja wystawy – Anna Stolarska

Fotografie prezentowane na wystawie powstały w czasie licznych podróży Ryszarda Kapuścińskiego po Afryce – są one świadectwem fascynacji pisarza i reportażysty odmiennością, a zarazem ludzką bliskością Czarnego Kontynentu. Według Niego Afryka „to osobna planeta, różnorodny kosmos”. Zdjęcia nie stanowią ilustracji do własnych tekstów – są raczej osobnym polem wrażliwości, dopełnieniem świata Artysty, dopełnieniem o tyle cennym, że przekazują za pomocą obrazu nowe treści. Wystawie fotografii towarzyszy ekspozycja książek, których Ryszard Kapuściński był autorem lub bohaterem. Pisarz-obieżyświat, powiedział: „nie można opisać świata, ale można opisać jedną wyspę na Pacyfiku”. I tak właśnie relacjonował rzeczywistość. Jeździł w miejsca dotknięte nędzą, był świadkiem krwawych zamieszek i zamachów stanu. Wszystkie wydarzenia opisywał z reporterskim obiektywizmem. Dziś cały świat zna Cesarza , Szachinszacha , Wojnę futbolową i inne jego książki.

Moja Afryka
Rozmowę z udziałem Lawrence Okey Ugwu i Ewy Chylak-Wińskiej prowadzi Beata Jaworowska
Ratusz Staromiejski w Gdańsku, ul. Korzenna 33/35
Godz 16.00
O podróżach, które nie kształcą
Spotkanie z Ignacym Karpowiczem prowadzi Piotr Millati

Książka Ignacego Karpowicza Nowy kwiat cesarza podważa przekonanie o możliwości porozumienia między obcymi sobie kulturami. Spotkanie z „Innym", do którego dochodzi podczas egzotycznej podróży do Etiopii, nie jest tu szansą na poszerzenie wiedzy o świecie, a stanowi niezwykłe doświadczenie obcowania z cudzą odmiennością, która – w ostatecznym rozrachunku – pozostanie nierozwiązywalną zagadką. W Nowym kwiecie cesarza Karpowicz z premedytacją pozbawia czytelnika przyjemności uchwycenia czegoś, co zwykło się określać „istotą" danej kultury czy „charakterem narodowym" opisywanej społeczności. Poprzez minimalizm i sceptycyzm poznawczy, który staje się w tej książce metodą oglądu obcego świata, prowadzi subtelną polemikę z pisarstwem reportażowym Ryszarda Kapuścińskiego . Godz. 17.30 “A Poet on the Frontline: The Reportage of Ryszard Kapuscinski” (2003); reż. Gabrielle
Pfeiffer Spotkanie z autorką filmu prowadzi Mirosław Przylipiak

Gabrielle Pfeiffer przemierzyła z Kapuścińskim cztery kraje, obserwując cechy Jego osobowości, pasję, humor, demony. W filmie przesyconym zadumą nad tragedią i absurdem wojny, przeplatają się dziecięce lata pisarza – uchodźcy podczas II wojny światowej – z późniejszymi doświadczeniami na frontach wojennych w krajach Trzeciego Świata. Autorka porusza także kwestię granicy między dziennikarstwem a literaturą oraz problemy, jakie musi pokonać pisarz w obliczu cenzury.

Godz 19.00
Wieczór Czytelników Ryszarda Kapuścińskiego
Prowadzi Krystyna Chwin

Organizacja: Nadbałtyckie Centrum Kultury – www.nck.org.pl
Organizacja wystawy: Uniwersytet Gdański – www.univ.gda.pl

Gościem honorowym projektu jest Pani Alicja Kapuścińska.