Szczera i odważna spowiedź papieża Franciszka

Jakiś czas temu media donosiły, że 12-letni Bergoglio był do szaleństwa zakochany w pewnej dziewczynie (odrzucony przez nią postanowił zostać księdzem). Jak się okazuje, nie była to jedyna kobieta, która zdobyła serce obecnego papieża... W opublikowanym właśnie po polsku wywiadzie-rzece papież Franciszek opowiada o pięknej kobiecie, którą poznał na ślubie swego wujka. Co więcej, Bergoglio był już wtedy w seminarium! Na kolejnych stronach piszemy więcej na temat tego zauroczenia, jak również cytujemy poglądy obecnego papieża na temat łamania celibatu oraz księży, którzy wchodzą w związki z kobietami.
W pierwszej wydanej po polsku książce Franciszka ("W niebie i na ziemi"; Wyd. Znak), papież opowiada szczerze m.in. na temat pieniędzy i "cenników" za kościelne "usługi", aborcji i eutanazji, związków partnerskich i adopcji dzieci przez homoseksualistów, rozwodów i wielu innych ważnych tematów. W galerii cytujemy najciekawsze wypowiedzi.

Czy w czasie pontyfikatu papieża Franciszka Kościół zniesie celibat i księżą rzymskokatoliccy będą mogli się żenić? Kardynał Jorge Bergoglio przyznaje w książce, że również duchowni są tak słabi, iż "zawsze istnieje pokusa braku konsekwencji". Obecny papież wspomina, że w czasie, gdy był w seminarium urzekła go pewna dziewczyna, którą poznał na ślubie wujka:
"Byłem pod wrażeniem jej urody, jej intelektu... I cóż, długi czas czułem się jak uderzony obuchem, ciągle się zastanawiałem. Gdy po weselu wróciłem do seminarium, przez cały tydzień nie mogłem się modlić, ponieważ jak tylko zaczynałem, pojawiała mi się w głowie tamta dziewczyna.
Musiałem rozważyć na nowo, jak postąpię. Byłem jeszcze wolny, bo dopiero studiowałem w seminarium; mogłem wrócić do domu i cześć. Musiałem jeszcze raz przemyśleć swój wybór. Wybrałem znowu drogę duchową - albo pozwoliłem się do niej wybrać. Byłoby czymś nienormalnym, gdyby nie zdarzały się takie rzeczy".
Czy dzięki temu doświadczeniu papież Franciszek jest zwolennikiem zniesienia celibatu?

W rozmowie z rabinem Abrahamem Skórką Bergoglio mówi, że człowiek chce "jednego i drugiego", a więc zarówno dobra płynącego z poświęcenia się Bogu, jak i dobra, jakie oferuje życie świeckie. Obecny papież przywołuje także opinie osób, które twierdzą "z dużą dozą pragmatyzmu", że z powodu celibatu Kościół "traci siłę roboczą":
"Jeśliby, hipotetycznie, katolicyzm zachodni miał zrewidować stanowisko w sprawie celibatu, sądzę, że dokonałby tego z racji kulturowych (jak na Wschodzie), nie zaś proponując to jako powszechną możliwość. Na razie jestem za utrzymaniem celibatu, z jego plusami i minusami, ponieważ przemawia za nim dziesięć wieków doświadczeń raczej pozytywnych niż negatywnych. Skandale stają się po prostu natychmiast widoczne. Tradycja ma swoją wagę i zobowiązuje".
Czy według papieża Franciszka tradycja ta powinna przestać obowiązywać? Czy sam myślał o małżeństwie? I w jaki sposób Kościół powinien traktować księży łamiących celibat?

Obecny papież twierdzi, że sam nigdy nawet nie pomyślał o tym, by się żenić, ale dodaje, iż tradycja celibatu również może podlegać zmianie. Jako prymas Argentyny Bergoglio zajmował się także przypadkami duchownych, którzy łamali celibat. W jaki sposób reagował?
"Jeśli któryś z nich przychodzi i mówi, że jakaś kobieta jest z nim w ciąży, wysłuchuję go, staram się go uspokoić, i powoli uświadamiam mu, że prawo naturalne jest ponad jego prawem jako księdza. Zatem musi zostawić posługiwanie i zająć się dzieckiem, nawet jeśliby nie chciał się żenić z tą kobietą. Bo tak jak dziecko ma prawo mieć matkę, ma również prawo do twarzy ojca. Zobowiązuję się załatwić wszystkie papiery w Rzymie, ale on, jako ksiądz, musi wszystko zostawić. Kiedy jednak któryś mówi mi, że tylko uległ namiętności, że przeżył upadek, pomagam mu, aby się poprawił".

Rabin Skórka słusznie zwraca uwagę obecnego papieża na fakt, że zupełnie, czym innym jest ksiądz, który zakochał się w dziewczynie, a czym innym przypadki pedofilii, z którymi także mamy do czynienia wśród duchownych: "Te należy ukrócić radykalnie, to poważna sprawa. Jeśli dwie osoby dorosłe mają romans, kochają się, to inna kwestia".
Bergoglio przyznaje rację rabinowi, ale odrzuca istnienie związku pomiędzy celibatem a pedofilią jako ewentualną jego konsekwencją: "Ponad siedemdziesiąt procent przypadków pedofilii zdarza się w środowisku rodzinnym i sąsiedzkim - dotyczy dziadków, wujków, chrzestnych, sąsiadów. Sprawa nie ma związku z celibatem. Jeśli ksiądz jest pedofilem, to był nim przedtem, zanim został księdzem".
Czy oznacza to, że obecny papież relatywizuje tego rodzaju skandaliczne przypadki w Kościele?

Nie, bo, gdy "do czegoś takiego dochodzi, absolutnie nie wolno przymykać na to oczu. Nie wolno trwać w pozycji silniejszego i niszczyć życia drugiego człowieka. W diecezji nigdy mi się to nie zdarzyło, ale kiedyś zadzwonił do mnie biskup, pytając, co należy uczynić w takiej sytuacji.
Odpowiedziałem, że powinien suspendować winnego, nie pozwolić mu dalej pełnić posługi kapłańskiej i wszcząć proces kanoniczny przed sądem diecezji. Moim zdaniem taką trzeba zająć postawę. Nie uznaję podtrzymywania ducha solidarności zbiorowej w imię ochrony wizerunku instytucji.
Wydaje mi się, że taką decyzję podjęto kiedyś w Stanach Zjednoczonych: przenieść księży do innej parafii. To absurd, ponieważ tym sposobem ksiądz zabiera swój problem ze sobą. To rozwiązanie godne instytucji korporacyjnej, dlatego się z nim nie zgadzam. Niedawno w Irlandii wyszły na jaw przypadki ciągnące się od dwudziestu lat, na co papież zareagował zdecydowanie: "Zero tolerancji dla tego typu zbrodni". Podziwiam odwagę i uczciwość Benedykta XVI w tej kwestii".

Papież Franciszek zauważa, że jeszcze 50 lat temu konkubinaty nie były tak częste jak obecnie: "Nawet samo słowo miało wydźwięk wyraźnie pejoratywny. Później sytuacja uległa zmianie. Dziś wspólne życie przed ślubem, mimo że jest czymś nieprawidłowym z punktu widzenia religii, nie podlega tak negatywnej ocenie jak przed półwieczem".
Bergoglio przyznaje więc, że popularność związków pozamałżeńskich jest poza dyskusją, ale nie zmienia to faktu, że to związek małżeński jest "pełny", "wielki" i stanowiący "tysiącletnią wartość": "Ostrzegamy zatem przed ewentualną dewaluacją małżeństwa i sugerujemy, żeby zamiast modyfikować prawodawstwo, raczej zastanowić się poważnie, co się ryzykuje".
A skoro mowa o związkach pozamałżeńskich, musiał się również pojawić wątek związków/małżeństw pomiędzy osobami tej samej płci. Co na ich temat myśli obecny papież?

"Zawsze istniały osoby homoseksualne. Znany był krąg homoseksualnych kobiet na wyspie Lesbos. Nigdy w historii nie próbowano jednak nadać takim związkom statusu, jaki posiada małżeństwo. Tolerowano je albo ich nie tolerowano, traktowano je ze zdziwieniem albo obojętnie, ale nigdy nie próbowano zrównać ich z małżeństwem.
Wiemy, że w przełomowych momentach dziejów potęgowało się zjawisko homoseksualizmu. Jednak w naszych czasach po raz pierwszy wysunięto prawną propozycję upodobnienia takiego związku do małżeństwa - co uważam za odbieranie małżeństwu wartości i regres antropologiczny.
Mówię to, ponieważ sprawa wykracza poza sferę religii; dotyczy antropologii. Jeśli związek dwóch osób ma charakter prywatny, żadna osoba trzecia ani społeczność nie ponoszą szkody. Jeśli natomiast nadaje się związkowi status małżeństwa i uprawnia parę do adopcji dzieci, mogą one ponieść szkodę. Każdy człowiek potrzebuje ojca mężczyzny i matki kobiety, by móc ukształtować własną tożsamość" - twierdzi obecny papież.

Jorge Bergoglio w rozmowie z rabinem Skórką nie zgadza się z często przywoływanym argumentem, zgodnie z którym dla dziecka lepiej jest, aby wychowywała je para osób tej samej płci, niż gdyby zostało umieszczone w sierocińcu czy zakładzie wychowawczym:
"Żadna z tych sytuacji nie jest dobra. Problem tkwi w tym, że państwo nie wywiązuje się ze swoich zadań. Trzeba przyjrzeć się sytuacji dzieci w pewnych instytucjach wychowawczych, gdzie robi się wszystko, tylko nie odzyskuje te dzieci dla społeczeństwa. Powinny się nimi zająć organizacje pozarządowe, Kościoły, inne instytucje. Należałoby także usprawnić związane z adopcją formalności, które się ciągną bez końca, tak żeby dzieci te znalazły dom.
Tak czy owak, jedne błędy państwa nie usprawiedliwiają popełniania przez nie kolejnych. Trzeba zająć się tą sprawą dogłębnie. Bardziej niż nad prawem adoptowania dzieci przez osoby tej samej płci dobrze by było popracować nad regułami adopcji, które są zbyt zbiurokratyzowane i w swym obecnym kształcie sprzyjają korupcji".

Papież Franciszek mówi w wywiadzie-rzece, że czuje sprzeciw, gdy słyszy o "cennikach" na ceremonie religijne, z którymi to szczegółowymi wykazami cen za poszczególne "usługi" mamy do czynienia w niektórych kościołach:
"Przed dwoma laty pewna parafia w Buenos Aires miała wyznaczoną cenę za chrzest, w zależności od dnia. Czasem młodzi ludzie chcą wziąć ślub, ktoś przyjmuje ich w kancelarii i pokazuje im "cennik": z dywanem kosztuje tyle, bez dywanu tyle i tak dalej. To jest robienie interesu na kulcie".
Bergoglio przyznaje, że owszem, mamy datek za Mszę i idealnie jest, gdy środki potrzebne na sprawowanie kultu pochodzą od wiernych, ale czym innym jest nadawanie pieniądzom "waloru magicznego".

Jeżeli chodzi o same pieniądze, słusznie zauważa rabin Skórka, że nie wszystko, co się z nimi wiąże, jest złe. Wszystko bowiem zależy od tego, w jaki sposób się pieniądze wykorzystuje. Obecny papież podkreśla, że chrześcijaństwo z jednakową mocą podkreśla tak komunizm, jak i dziki kapitalizm:
"Powinna istnieć własność prywatna, ale obowiązkowo ujęta w sprawiedliwe ramy społeczne. Wyraźnie widać to na przykładzie pieniędzy, które uciekają za granicę. Pieniądze też mają ojczyznę i ten, kto rozwija jakąś produkcję w kraju, a pieniądze wywozi, żeby je trzymać za granicą, grzeszy. Nie okazuje bowiem poprzez te pieniądze szacunku dla kraju, który mu daje bogactwo, ani dla ludzi, którzy pracują, aby to bogactwo wytworzyć".

Co ciekawe i dla wielu być może zaskakujące, okazuje się, że papież Franciszek jest dość sceptyczny, jeśli chodzi o różnego rodzaju objawienia czy uzdrowienia: "Rodzi się we mnie naturalna nieufność, kiedy mowa jest o uzdrowieniach, nawet o objawieniach, wizjach. Wobec takich spraw przyjmuję od razu pozycję obronną".
"Należy uznać, że w ciągu dziejów prorokowanie istniało i nadal istnieje. [...] Ale to zwykle nie są ci, którzy twierdzą, że otrzymali list z nieba. Wiele przypadków w Buenos Aires muszę uznawać za niewiarygodne; zdarzają się one częściej, niż się wydaje. Jest wielką naiwnością uważać, że to, co ty lub ja, modląc się, odczuwamy jako pociechę duchową, może stanowić proroctwo bądź objawienie dla całego świata.
Czasem ktoś ma jakieś odczucia, lecz z powodu błędnej interpretacji lub nierównowagi psychicznej myli to z proroctwem. Nie tak dawno odebrałem telefon od pani, która chciała przekazać orędzie do wszystkich Argentyńczyków, a ode mnie oczekiwała pozwolenia, by móc je rozgłaszać "dla zbawienia wszystkich"." - opowiada Bergoglio.

W książce przeczytamy również, co sądzi obecny papież o aborcji i eutanazji. Według Franciszka temat aborcji nie jest związany z koncepcjami religijnymi, lecz jest to problem naukowy: "Nie pozwolić, by rozwijała się istota, która ma już kod genetyczny człowieka, jest nieetyczne. Prawo do życia jest pierwszym z praw ludzkich. Aborcja to uśmiercenie tego, kto nie może się bronić".
Jeśli chodzi o eutanazję, Bergoglio mówi wprost, że "eutanazja aktywna" to zabijanie, ale twierdzi też, że nie mamy obowiązku zachowywania życia nadzwyczajnymi metodami: "Nasza moralność również mówi, że kiedy już widać kres, należy robić tylko to, co konieczne, co się zwykle robi. Trzeba zadbać o jakość życia. W przypadkach terminalnych moc medycyny polega nie tyle na przedłużeniu komuś życia o trzy dni czy o dwa miesiące, ile na łagodzeniu cierpień. [...] Może to naruszać godność człowieka".
Papież Franciszek wspomina również o zjawisku niezwykle niepokojącym zjawisku "eutanazji ukrytej": "instytucje socjalne płacą za określone leczenie, po czym mówią: "Niech Bóg ma cię w swojej opiece". Nie dba się należycie o starych ludzi, lecz traktuje ich jak niepotrzebny balast. Czasem pozbawia się pacjenta lekarstw i zwykłej opieki, a to go zabija".

W kolejnych rozdziałach książki "W niebie i na ziemi" obecny papież rozmawia z rabinem Abrahamem Skórką (na zdj.) jeszcze m.in. na temat dialogu międzyreligijnego i ekumenizmu: "Nawet z agnostykiem, w jego wątpliwościach, możemy razem spoglądać w górę i szukać transcendencji. Każdy modli się zgodnie ze swoją tradycją. W czym problem?" - pyta retorycznie Bergoglio.
W rozdziale poświęconemu polityce mówi z kolei: "Wszyscy jesteśmy zwierzętami politycznymi w szerszym sensie słowa "polityka". Wszyscy jesteśmy powołani do politycznego działania, jakim jest budowa rzeczywistości naszego kraju. Głoszenie wartości ludzkich, religijnych ma wydźwięk polityczny. Czy nam się to podoba, czy nie. Ważne jest, by wskazując te wartości, nie popadać w miałkość polityki partyjnej".

W innych rozdziałach "W niebie i na ziemi" Bergoglio rozmawia z rabinem Abrahamem Skórką m.in. o kapłaństwie kobiet, nauce, globalizacji, edukacji, rozwodach, fundamentalizmie, starych ludziach, ateistach czy przyszłości religii.
Papież Franciszek zdobył serca wiernych zaledwie w ciągu kilku minut. Wzbudził wielkie oczekiwania i dał nadzieję na przełom. Przed nim wielkie wyzwania: kryzys Kościoła, religijny fanatyzm, skandale pedofilskie, kontrowersje wokół małżeństw homoseksualnych, eutanazji, aborcji, celibatu, in vitro.
W książce papież odpowiada na pytania, które dziś Kościołowi zadaje cały świat. Pierwsza książka papieża Franciszka na polskim rynku to jego duchowe credo w bezprecedensowej rozmowie z rabinem polskiego pochodzenia. Świadectwo głowy Kościoła, które prowokuje i zmusza do głębokiego namysłu.

Sprawdź, gdzie kupisz tę książkę najtaniej!

Oprac. Grzegorz Wysocki, WP.PL.