Wiosna w Ogródku Zosi
Benedykta karda, konopie, łopian, błękitnie kwitnąca szałwia i dziesiątki innych ulubionych przez Adama Mickiewicza roślin oraz kwiatów, opisywanych w Panu Tadeuszu , można podziwiać szczególnie w połowie maja w Ogródku Zosi w Śmiełowie.
W miejscowym pałacu, mieszczącym dziś Muzeum im. Adama Mickiewicza , wieszcz spędził swoje ostatnie wakacje przed emigracją do Turcji.
– Mickiewiczowski Ogródek Zosi znajduje się w miejscu, które zawsze było dla mieszkańców pałacu swoistą enklawą. Za czasów ostatnich właścicieli Śmiełowa był to ogródek dziecięcy, w którym czternaścioro synów i córek Chełkowskich uczyło się pewnych prac ogrodniczych – powiedział kustosz Muzeum Andrzej Kostołowski.
Zagospodarowanie fragmentu parku z Ogródkiem Zosi było oparte o mickiewiczowskie opisy ogrodów w Soplicowie. Także ten śmiełowski otacza drewniany, drobny w cyfrę powiązany płotek, a jego wnętrze pełne jest bukietów trawy angielskiej i mięty. Jest też trzecia ulubiona roślina wieszcza – kwitnąca teraz pięknie stokrotka.
Zieleni się soplicowski ogród na ogórki, w którym hrabia tak bardzo zainteresował się Zosią, że został przegoniony przez księdza Robaka („nie dla Waszeci owoc, nic z tego nie będzie”). Inne warzywa i zboża to: marchew, bób, „owdzie podnosi złotą kitę Kukurydza”, a „na każdym przykopie stoją jakby na straży w szeregach konopie”. Warzyw jest jednak w Śmiełowie znacznie mniej niż w soplicowskich opisach, twierdzi Kostołowski.
W ogródku rosną jakże często wymieniane w Panu Tadeuszu konopie, łopian i mak.
Nie brakuje szałwi, macierzanki i benedykty kardy. Ta ostatnia, dodawana w Soplicowie do znakomitych nalewek (tzw. benedyktynki), zakwitnie trochę później.
Według Kostołowskiego, w Śmiełowie są też inne rośliny, które mogły rosnąć w Soplicowie - zioła, kwiaty starszych odmian, len, bylice. Sadzonki do Ogródka Zosi ofiarowują co roku prywatne firmy zielarskie i ogrodnicze, a doradcą w ich hodowli jest szef Polskiego Komitetu Zielarskiego – dr Jerzy Jambor z pobliskiej Klęki.
Chełkowscy kupili zadłużony majątek w Śmiełowie w 1886 r. Wcześniej, jego właścicielami byli Gorzeńscy, u których odpoczywał Mickiewicz. Od wielu lat śmiełowskie muzeum gromadzi pamiątki związane z życiem i twórczością wieszcza.
Za czasów Chełkowskich, Śmiełów stał się bardzo szybko wzorcowym majątkiem, również poza granicami Wielkiego Księstwa Poznańskiego. Ten zasłużony ród gościł u siebie m.in. Henryka Sienkiewicza, Ignacego Paderewskiego, gen. Józefa Hallera, Wojciecha Kossaka i Władysława Tatarkiewicza. Chełkowscy gospodarzyli tutaj do 1939 r. Od 1970 r., pałac jest własnością Muzeum Narodowego w Poznaniu.
Klasycystyczny obiekt składa się z piętrowej części głównej, z czterokolumnowym portykiem jońskim oraz ćwierćkolistych galerii i pawilonów bocznych. Wokół pałacu rozciąga się park krajobrazowy z przełomu XVIII i XIX wieku ze starymi dębami i lipami.
