Niespodzianki i kontrowersje wokół werdyktu. "Rywalizacja na najwyższym poziomie"

Tegoroczny Konkurs Chopinowski ponownie udowodnił, że jest nie tylko wydarzeniem muzycznym, ale także emocjonalnym spektaklem. Zachwyty, kontrowersje, łzy i entuzjazm publiczności – wszystko to towarzyszyło decyzjom jury i występom pianistów. Niezgoda między oceną profesjonalistów a reakcjami słuchaczy tylko podgrzała atmosferę przed finałem, pokazując, jak żywa i ważna dla wielu jest muzyka Chopina.

– Publiczność często nie zgadza się z decyzjami jurorów – zauważa Andrzej Sułek, dziennikarz Programu II Polskiego Radia, komentując finalistów tegorocznego Konkursu Chopinowskiego. – Jestem przede wszystkim dumny z tego, że w finale znalazł się Piotr Alexewicz. To naprawdę świetny pianista, który miał dobrą passę.

Z drugiej strony, Sułek rozumie rozczarowanie słuchaczy, którzy liczyli na awans Piotra Pawlaka. – To artysta, który nie tylko zdobywa ogromną sympatię publiczności, ale ma też bardzo wiele do zaoferowania – podkreśla. – Niestety, w trzecim etapie nie był to jego najlepszy dzień. Można oczywiście dyskutować, na ile jego interpretacje Chopina spełniały oczekiwania, ale mam przekonanie, że akurat wtedy coś nie zagrało.

Wypowiadając się o finalistach, Sułek nie kryje zdziwienia obecnością niektórych z nich. – Gdybym miał wydać własne pieniądze na bilet, to raczej nie poszedłbym na koncert pana Vincenta Onga z Malezji – przyznaje. – On gra bardzo przewidywalnie. Brakuje w tym jakiejkolwiek świeżości czy elementu zaskoczenia. Nie czułem potrzeby, żeby poznawać kolejne jego interpretacje Chopina.

Dziennikarz odniósł się także do występów pozostałych polskich uczestników, którzy zakończyli rywalizację po III etapie. W szczególności zwrócił uwagę na Piotra Pawlaka i Yehudę Prokopowicza.

– Piotr Pawlak to pianista, który kończy już swoją drogę konkursową – mówi Sułek. – Trzykrotnie startował w Konkursie Chopinowskim i choć miał różne momenty, nigdy nie udało mu się osiągnąć w pełni satysfakcjonującego rezultatu. Ale paradoksalnie jego największym sukcesem może być to, że zbudował wokół siebie wierną publiczność. Ludzi, którzy będą za nim jeździć, słuchać go i kibicować mu. A przecież o to chodzi w tym konkursie – żeby zyskać zaufanie słuchaczy, którzy wierzą artyście.

W przypadku Yehudy Prokopowicza Sułek widzi duży potencjał na przyszłość. – To bardzo młody pianista, ale obdarzony ogromną wyobraźnią, wrażliwością i artystyczną charyzmą – ocenia. – Choć jego występ w III etapie nie był doskonały, to na jego poziomie rozwoju był to i tak ważny krok naprzód. Wierzę, że znajdzie w sobie odwagę, by ponownie wystartować w kolejnym konkursie.

Sułek z uznaniem mówi o najwyżej ocenianych uczestnikach konkursu. – Kevin Chen, młody pianista z Kanady, to nie tylko perfekcyjna technika, ale i silna wizja artystyczna – podkreśla. – Jego wykonanie etiud Chopina było nadzwyczaj dojrzałe. Słuchałem go z myślą, że to tak, jakby sam Liszt grał – z rozmachem, wirtuozerią i ogromną świadomością.

Wśród faworytów dziennikarz wymienia także Erica Lu ze Stanów Zjednoczonych, który wraca na Konkurs Chopinowski po dziesięciu latach. – On nie wraca po to, żeby się pokazać, tylko żeby wygrać – mówi Sułek. – W pierwszych dwóch etapach jego interpretacje były dość osobliwe, jakby zamykał się w swoim świecie. Ale w trzecim etapie przeszedł metamorfozę. Po chorobie, która zmusiła go do przełożenia występu, wrócił na scenę jako zupełnie inny artysta. To może być jeden z kandydatów do najwyższej nagrody.

Andrzej Sułek zauważa, że z edycji na edycję rośnie zainteresowanie konkursem – nie tylko w Polsce. – Kiedyś słuchało się koncertów na żywo w sali, potem doszło radio, telewizja, a dziś mamy pełną obecność w internecie i mediach społecznościowych – tłumaczy. – Konkurs można śledzić w całości albo w wycinkach, oglądać fragmenty, komentować, dzielić się nimi. To jest widowiskowa rywalizacja młodych ludzi z całego świata na polu sztuki, a więc coś naprawdę wyjątkowego.

Znaczenie Konkursu Chopinowskiego wykracza dziś daleko poza granice Polski. – Szacuje się, że w samych Chinach około 30-40 mln osób uczy się gry na fortepianie – przypomina Sułek. – To tyle, ile wynosi liczba ludności Polski. Jeśli nawet ułamek z nich śledzi konkurs online, to mamy do czynienia z gigantycznymi zasięgami. Daleki Wschód – Chiny, Japonia, Korea – to regiony, gdzie Chopin jest żywy, a pianiści są coraz lepiej przygotowani. To działa jak prawo wielkich liczb: przy takiej populacji muzyków łatwiej o prawdziwe diamenty.

Zdaniem Sułka, coraz większą rolę odgrywa wizualna warstwa konkursu. – Kamery pokazują wszystko: dłonie na klawiaturze, mimikę, pot, łzy – mówi. – To tworzy spektakl. Występ muzyczny stał się performansem – podobnie jak teatr czy koncert rockowy.

Ale jurorzy słuchają inaczej. – Ocena nie powinna zależeć od tego, co widać – podkreśla Sułek. – Oni siedzą na balkonie, często nie widzą pianistów z bliska, więc – miejmy nadzieję – oceniają tylko to, co najważniejsze: muzykę.