"Ćwiczenia z cierpienia". Sztuka, która zmienia sposób patrzenia na chorobę

Projekt "Dignitas hominis", czyli "Ćwiczenia z cierpienia i bólu dla sztucznej inteligencji", stanowi przełomową inicjatywę, której podstawą jest koncepcja łączenia dwóch pozornie sprzecznych światów – maszyny i systemu komputerowego z głęboko ludzkimi emocjami i doświadczeniami. Kowalewski, korzystając z niezależnego modelu sztucznej inteligencji wykracza poza powszechne algorytmy, które kierowane są popularnością czy masową estetyką.

Artysta zderzył te nowoczesne technologie z własną, osobistą walką z rakiem, co zaowocowało wizualizacją jego cierpienia i bólu w formach abstrakcyjnych. W jego pracach ból zamienia się w złożone, emocjonalne obrazy – od jasnych, pełnych symboli, po ciemne, obłe przestrzenie, które wciągają widza w głęboką mroczność. To nie tylko indywidualny zapis doświadczeń, lecz także refleksja o ludzkiej godności, sile i nadziei, które można odnaleźć mimo przeciwności.

"Moje własne doświadczenie choroby zamieniłem w głęboki proces artystyczny. Używam różnych mediów, ale malarstwo jest dla mnie najważniejsze, bo odzwierciedla moje przemyślenia na temat życia, świata i ludzkości. W pracy nad projektem wspierał mnie syn, informatyk, który pomógł mi stworzyć model sztucznej inteligencji, wolny od powszechnych algorytmów, kierujący się jedynie moimi odczuciami. Zderzyłem tę technologię z własnym doświadczeniem walki z rakiem, co pozwoliło mi opowiedzieć wizualnie o cierpieniu, bólu i wytrwałości, pokazując, że mimo trudności, dzięki nauce i determinacji, wciąż można iść naprzód."

Wystawa "Dignitas hominis" nie tylko ukazuje głębię ludzkiego cierpienia, lecz także podkreśla potencjał, jaki drzemie w takich inicjatywach. To świetny przykład współpracy Muzeum Fotografii w Krakowie (MuFo) z Szpitalem Uniwersyteckim, dowód na to, że sztuka może aktywizować i wspierać społeczność w miejscach, gdzie na co dzień skupia się głównie na leczeniu. Marcin Jędrychowski, dyrektor szpitala, podkreśla, że choć instytucje publiczne często bagatelizują rolę sztuki, jej obecność w przestrzeniach takich jak szpitale może mieć nie do przecenienia znaczenie – od łagodzenia bólu po wzmacnianie ducha.

– Sztuka, choć często niedoceniana, odgrywa kluczową rolę w procesie zdrowienia – mówi Jędrychowski. – Każda metoda, która pozwala pacjentom czuć się lepiej i znaleźć w sobie siłę do walki, jest bezcenna. Obcowanie ze sztuką może wyzwolić emocje, które pomagają przejść przez najtrudniejsze chwile, a to wszystko dzieje się także poza muzealnym kontekstem, w bezpośrednim otoczeniu choroby i nadziei.

Tematyka choroby, naturalnie obecna w przestrzeni szpitalnej, nie jest też obca MuFo. W ostatnim czasie Muzeum, prezentując wystawę "Nie odwracaj wzroku. Refleksje wokół pokazu Olimpii Katarzyny Kozyry", zaprosiło publiczność do wspólnego przeżywania traum związanych z bólem i cierpieniem, ale nade wszystko do refleksji nad godnością, cielesnością i przemijaniem oraz do podjęcia próby odnalezienia sensu tam, gdzie zwykle nie chcemy patrzeć.

To, dlatego udział instytucji muzealnej w tym wydarzeniu jest gwarantem jakości i powinien stanowić inspirację dla kolejnych inicjatyw, które mogłyby odbywać się w instytucjach publicznych na terenie całego kraju. Miejsce sztuki współczesnej może wykraczać daleko poza utarte ramy i muzealne ściany – co doskonale udowadnia przestrzeń publiczna krakowskiego Szpitala Uniwersyteckiego uzupełniona pracami Pawła Kowalewskiego.

"Dignitas hominis" to nie tylko prezentacja obrazów – to wewnętrzna rozmowa o granicach ludzkiej wytrzymałości, o cierpieniu, które można wyrazić i zrozumieć dzięki sztuce i technologii. To ważny krok ku temu, by sztuka coraz szerzej i głębiej włączała się w procesy społeczne i medyczne, pokazując, że nawet w najbardziej trudnych chwilach człowiek nie jest sam – a jego godność jest najważniejszym przesłaniem tego projektu.

Wystawę można oglądać od 11 września 2025, w godzinach od 9:00 do 19:00, w przestrzeni Punktu Pobrań – Budynek H, poziom 0, wejście nr 6, ul. Jakubowskiego 2, Kraków

Partnerem medialnym wystawy jest serwis WP Kultura.